Strengere straffen voor politie: gedaan met waarschuwingen en schorsingen met behoud van inkomen

Vorig jaar kregen 476 agenten in ons land een tuchtstraf. Tijdens de diensturen bleek het onrechtmatig gebruik van gegevensbanken de meest voorkomende inbreuk. Buiten dienstverband scoorde rijden onder invloed net als de voorbije jaren heel hoog. "De meeste politiemensen doen hun werk heel goed en met toewijding. Maar enkelingen schaden het imago van het hele korps en van de politie in het algemeen", zegt Kamerlid Franky Demon (CD&V), die de cijfers opvroeg.

Uit meerdere rapporten bleek intussen dat de tuchtwet van mei 1999 aan vernieuwing toe was. Er was onder meer sprake van grote verschillen bij de toepassing ervan, waarbij politiemensen andere straffen kregen voor dezelfde gepleegde inbreuken. Ook een vaak gehoord klachten: ongepaste straffen en een te complexe procedure. Minister van Justitie Koen Geens (CD&V) en minister van Binnenlandse zaken Jan Jambon (N-VA) dienden samen een dossier in om de tuchtprocedure aan te passen. Dat werd vrijdag op de ministerraad goedgekeurd. 

Een van de grootste veranderingen: terwijl voor de lokale politie vroeger de burgemeesters een centrale rol speelden, is dat nu de korpschef. Bij de federale politie zijn dat de commissaris-generaal en de directeurs-generaal. Die depolitisering noemt de woordvoerder van Jambon positief. "Onze politiemensen verdedigen ons elke dag met lijf en leden. Ze hebben recht op een tuchtprocedure die correct en objectief is, met zo weinig mogelijk kans op politieke beïnvloeding. Dat moet er ook voor zorgen dat de rotte appels, die je nu eenmaal in elke beroepsgroep hebt, de rest niet schaden", zegt woordvoerder Olivier Van Raemdonck.

Van de huidige zeven tuchtsancties verdwijnen er twee: de waarschuwing en de schorsing waarbij de politieambtenaar mag thuisblijven met behoud van zijn loon. "Net als in andere bedrijven is een waarschuwing meer op zijn plaats in een evaluatiegesprek", zegt Nicholas Paelinck, korpschef van de zone Westkust en voorzitter van de Vaste Commissie van Lokale Politie. "En geschorst worden zonder inkomstenverlies, dat komt gewoon niet over bij de man in de straat. Dat is een totaal fout signaal naar de bevolking."

De vijf sancties die overblijven: de blaam, de inhouding op de wedde (maximaal 36 maanden lang), terugzetting in de loonschaal (want elke zes jaar belanden agenten in een hogere loonschaal), het ontslag van ambtswege en als zwaarste sanctie de afzetting, waarbij het politielid ook zijn opgebouwde pensioenrechten verliest. 

'Flikkenjacht'

Paelinck vindt alleszins niet dat hij als korpschef te veel macht krijgt bij een tuchtprocedure. "Als de korpschef vroeger 'geen tucht' zei, dan was er geen tucht. Nu kunnen burgemeesters en ministers altijd nog dossiers naar zich toe trekken", zegt Paelinck. Volgens hem hebben de geviseerde politieambtenaren ook de mogelijkheid tot in beroep gaan. "Als de korpschef een straf voorstelt en de politieman of vrouw die niet wilt aanvaarden, zal de tuchtraad een oordeel vellen. Dat is een centraal orgaan in Brussel met onder andere magistraten, mensen van de lokale politie en iemand van de algemene inspectie."

De woordvoerder van Jambon beklemtoont dat er ook nog ruimte is voor overleg met de politievakbonden. Volgens Vincent Houssin (VSOA) zal dat nodig zijn. "Ze vergeten dat dit onderhandelingsmaterie is. Blijkbaar werd alles eerst al vastgelegd tussen de politieke overheden en de korpschefs. Dat is een bijzondere manier van onderhandelen. Als we er enkel zijn om punten en komma's te plaatsen, kan ik de ministers nu al garanderen dat veel wijzigingen voer zullen zijn voor procedures bij de Raad van State." 

Hij spreekt vlakaf van een flikkenjacht. "Als vakbond hebben we er geen probleem mee dat iemand die zware fouten pleegt, zwaar wordt gestraft. De politie is nu al de meest gecontroleerde van alle overheidsdiensten. Maar blijkbaar is het nooit genoeg. Nu vallen er al te vaak sancties bij futiliteiten. Missen is toch menselijk? Blijkbaar moet daar enkel bij de politie zwaarder aan worden getild. Eigenlijk kun je als politieambtenaar beter niets doen en gewoon lui zijn. Dan heb je de kleinste kans om te worden gestraft." 

Houssin moet er ook mee lachen dat de nieuwe tuchtwet de procedure moet vergemakkelijken. "De wetgevers voeren complexe potpourriwetten in en leggen de Salduz en BOM-wetgeving op. De politiemensen op straat hebben moeite met al die moeilijke taken. Maar de regering wil dan wel een eenvoudige wetgeving om hen te kunnen straffen. In de memorie van toelichting van het ontwerp staat letterlijk dat het de wens was om de tuchtoverheden toe te laten de wet gemakkelijker en dus vaker toe te passen. Als dat inderdaad een van de drijfveren is achter dit initiatief, is dit een flikkenjacht."