Het vriest, dus begint Nederland te dromen: kan stro de Elfstedentocht redden?

De eerste stap is afgelopen week gezet. Die ene beslissing die de droomfabriek meteen in gang zet: “De provincie Friesland heeft besloten om varen op sloten en vaarten te verbieden. Zo kan het ijs aangroeien.” Voilà. Zo zijn de prioriteiten duidelijk: 1. schaatsen; 2. transport.

Nederland gaat weer in ‘E-modus’. Met de E van Elfstedentocht, natuurlijk. Eenentwintig jaar is het intussen geleden dat de spruitjesboer Henk Angenent zijn naam vereeuwigde als winnaar. Een snijdende wind, gevoelstemperaturen tot -18 graden: dát was nog eens een winter, in 1997. Sindsdien hebben ze er in Friesland nooit meer zo één gehad. Die verdomde klimaatopwarming ook. In januari dit jaar werd zelfs geen meter geschaatst.

Leve de vortex

Maar nu is er die heerlijke polar vortex, de ‘poolwervel’ die een koudegolf uit Siberië rechtstreeks naar West-Europa stuwt. Gevolg: zeker een week lang diepvriestemperaturen, tot -10 graden ’s nachts. En dan beginnen ze in Friesland te rekenen: zondag 5 cm ijs, woensdag 10 cm, vrijdag 13 cm … De voorwaarde voor de Elfstedentocht is 15 cm over het hele parcours. In theorie.

“Komt niks van in huis”, zegt de Nederlandse weerman Marco Verhoef. “Het hele parcours vriest niet op drie dagen dicht, en dan is de zwaarste koude al voorbij.”

Ook de organisatie heeft weinig hoop. “Voor een Elfstedentocht heb je zeker tien dagen lang een temperatuur van -15 graden ’s nachts nodig. Dat wordt heel moeilijk”, zei Jean Nico Almey, lid van de Koninklijke Vereniging De Friesche Elf Steden, op Radio 1. “In deze tijd van het jaar staat de zon al vrij hoog. Dat heeft een impact op het dooien overdag. Er zal hier en daar zeker worden geschaatst, maar voor de Elfstedentocht is 200 kilometer ijs nodig. Niet evident.”

Het trauma van 2012

De statistieken spreken ook in het nadeel. De Elfstedentocht werd nooit later op het jaar georganiseerd dan 26 februari – in 1986 was dat. Maar vandaag zijn we 2018 en staat de technologie een pak verder.

Een groep studenten uit Leeuwarden onderzocht hoe je natuurijs sneller stevig kan maken. “Chemische middelen mogen natuurlijk niet”, zei hun docent, Sanne Steenbrink, zaterdag aan NOS. “Maar we hebben een aantal simpele, veelbelovende technieken ontdekt. Zo is ijs met stro erin tot drie keer sterker dan gewoon ijs. Ook crushed ice en netten kunnen helpen om wakken te dichten, of te voorkomen dat de wind er vat op krijgt.”

Net daar komt het vaak op aan. Een lange en strenge vorstperiode, die hebben we de jongste jaren wel geregeld gehad. Zoals in februari 2012, toen het er écht naar uitzag dat er een Elfstedentocht kwam. Maar dan waren er enkele wakken, zwakke kilometers waardoor de rayonhoofden moesten beslissen: “Het is niet verantwoord.”

Mokerslag. Nederland was een trauma rijker. En daarom ging men naarstig op zoek naar oplossingen, zoals het stro. Is het niet voor dit jaar, dan zal er misschien toch ooit een moment komen dat men zegt: “It giet oan!”