‘Bescherm bedrijven in Nederland beter’
Amsterdam
Dat zegt de hoogste ambtenaar van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, Maarten Camps. Hij wil dat de EU bepaalt dat een bedrijf uit een land buiten Europa alleen een overname kan doen als omgekeerd Europese ondernemingen net zo makkelijk in dat land bedrijven kunnen overnemen. Als dat niet lukt, moet het voor een buitenlands bedrijf moeilijker worden om een Nederlands bedrijf over te nemen.
Naar aanleiding van een reeks mislukte overnamepogingen met grote Nederlandse bedrijven als doelwit, legde het huidige kabinet in het regeerakkoord vast dat een belaagd bedrijf 250 dagen bedenktijd krijgt om de ‘aanval’ af te slaan. Het moet dan verder geen beschermingsconstructie inzetten, zoals de uitgave van preferente aandelen. Ook wil Rutte III de overname dwarsbomen van ‘vitale’ Nederlandse bedrijven die onmisbaar zijn voor de nationale veiligheid, landbouw of infrastructuur.
nieuwe regels
Het voorstel van Camps heeft betrekking op alle bedrijven. Nu krijgt een Nederlandse onderneming volgens hem bijvoorbeeld nooit de volledige zeggenschap over een Chinees bedrijf, terwijl er andersom nauwelijks belemmeringen zijn. Europa moet nieuwe regels opstellen om een eind te maken aan die ongelijkheid. Als de deur naar de overname van Nederlandse bedrijven wagenwijd openstaat, maar andersom landen als China, India, Amerika en het Verenigd Koninkrijk gesloten blijven, loopt de Nederlandse economie schade op, zo vreest Camps.
In een interview met de Volkskrant naar aanleiding van zijn jaarlijkse artikel in economenblad ESB, stelt de secretaris-generaal van het ministerie van EZK dat de Europese Unie geen standpunt heeft over die wederkerigheid. ‘Er wordt in Europa nog niet gewerkt aan maatregelen waardoor het net zo makkelijk wordt om buiten Europa te investeren als binnen Europa’, zegt Camps. ‘Dat is wel nodig.’
Doet de EU niets, dan dreigt voor Nederlandse bedrijven volgens hem het lot van KUKA, een innovatieve Duitse robotmaker die nu in handen is van China. Daarmee komt Duitse kennis in Chinese handen. Dat vindt Camps zorgelijk, omdat andersom een Duits bedrijf niet een Chinese robotfabrikant kan overnemen. ‘Er is nu geen gelijk speelveld. Maar dat wordt anders als je tegelijk weet dat Chinese kennis ook in Duitse handen kan komen.’
Na ‘Kuka’ blokkeerde het geschrokken Duitse ministerie van Economische Zaken de Chinese overname van chipmachinebouwer Aixtron en de led-divisie van lampenfabrikant Osram.
Alleen op Europees niveau kan dit worden aangepakt, is de overtuiging van de topambtenaar. ‘Europa is de grootste markt ter wereld. In handelsakkoorden kan die eis tot wederkerigheid worden vastgelegd. Frankrijk, Italië en Duitsland hebben er al aandacht voor gevraagd.’
Volgens werkgeversorganisatie VNO-NCW azen buitenlandse bedrijven die onder staatsinvloed staan en geen economische motieven hebben op bedrijven die ‘vitaal’ zijn voor bijvoorbeeld de nationale veiligheid.
Dat zorgt volgens een woordvoerder van VNO-NCW voor een dilemma. ‘We willen wel onze open economie en ons investeringsklimaat handhaven. Maar als economische acties gestuurd worden door politiek-strategische overwegingen moeten we niet naïef zijn.’
Dat dilemma wordt volgens de werkgevers het best opgelost met afspraken over wederkerigheid, zoals Camps voorstelt. <
Grote Nederlandse, beursgenoteerde bedrijven zijn kwetsbaar voor overnames door buitenlandse partijen die, ingegeven door de lage rente, op zoek zijn naar rendement. Recent wisten KPN, Unilever, PostNL en AkzoNobel ongewenste overnamepogingen af te slaan, soms ternauwernood. Op verschillende manieren beschermden deze bedrijven zichzelf: met een constructie, met argumenten en door met steun van de rechter niet te onderhandelen. Beleggers typeren drempels bij overnames als ‘protectionisme’. Tegenstanders van vijandige overnames – inclusief politieke partijen – vrezen dat de economie schade ondervindt als in het buitenland over het lot van grote Nederlandse bedrijven wordt beslist. De voormalige topmannen van ING en Shell, Jan Hommen en Jeroen van der Veer, namen het initiatief tot een wettelijke bescherming van Nederlandse bedrijven. Gevolg was dat de 250 dagen bedenktijd in het regeerakkoord kwam.
