Verwarmen op hout of op gas? Het is kiezen tussen de pest en de cholera

Verwarmen met hout moet tegen 2030 een pak milieuvriendelijker. Zo staat het te lezen in de zogenaamde ‘green deal’ die minister Schauvliege samen met de houtkachelsector is overeengekomen. Er komt geen echt verbod, maar de bedoeling is dat eigenaars van een oude houtkachel of open haard gesensibiliseerd worden om zich een nieuw en milieuvriendelijker exemplaar aan te schaffen. Streefdoel is om met hout- en pelletkachels tegen 2030 de helft minder schadelijke stoffen uit te stoten.

Dat oude houtkachels veel kwaad aanrichten, daar is iedereen het over eens. Ze zijn goed voor de uitstoot van veel fijnstof, roet en kankerverwekkende PAK’s en dioxines. Volgens de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) is houtverbranding verantwoordelijk voor 35 procent van de totale fijnstofuitstoot. De VMM en de Vlaamse overheid waarschuwen al geruime tijd voor de uitstoot van houtkachels. Zo bestaat er sinds vorig jaar een ‘stookalarm’. Naar analogie met het smogalarm wordt bij windstil weer opgeroepen op geen houtkachels aan te steken.

Bij Agoria, de technologiefederatie die ook de houtkachelsector vertegenwoordigt, maken ze zich sterk dat de nieuwste generatie hout- en vooral pelletkachels die uitstoot aanzienlijk kan doen dalen. Als elke oude houtkachel vervangen wordt door een nieuwe houtkachel, dan zal zowel het milieu als onze gezondheid er volgens Agoria al een stuk beter aan toe zijn.

Overroepen

Een theorie waar experten toch zo hun vragen bij hebben. “Natuurlijk zijn oude houtkachels geen goeie zaak”, stelt professor Tim Nawrot, milieu-epidemioloog verbonden aan de UHasselt. “Maar vergis u niet, ook pelletkachels en moderne houtkachels stoten nog altijd meer fijnstof uit dan moderne gaskachels.”

Dat blijkt ook uit cijfers van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid (LNE). Open haarden, houtkachels van voor 2000 en kolenkachels stoten het meeste fijnstof uit. Verwarmingsinstallaties op stookolie en gas daarentegen het minst.

“Als je dus enkel naar de uitstoot van fijnstof kijkt, zoals de Vlaamse overheid al enkele jaren doet, dan zouden we dus allemaal op stookolie en gas moeten verwarmen”, stelt Ludwig Van Wonterghem, zaakvoerder van pelletinstallateur Stroomop. Hij was ook kandidaat voor de provincieraadsverkiezingen in West-Vlaanderen voor de partij Groen. “Stookolie en gas zijn fossiele brandstoffen. Door die te verbranden krijg je een hoge CO_2-uitstoot en dat is zoals gekend bijzonder nefast voor de klimaatopwarming.”

Het is dus met andere woorden wat kiezen tussen de pest en de cholera. Willen we een verwarming die zo weinig mogelijk fijnstof uitstoot of een die minder schadelijk is voor het globale klimaat? Voor Van Wonterghem is het antwoord heel eenvoudig. “De klimaatopwarming is een heel ernstig en reëel probleem, waar niemand omheen kan. De uitstoot van fijnstof door de uitstoot van kachels is dan weer compleet overroepen.”

Hij verwijst naar rapporten van de Vlaamse Milieumaatschappij om zijn punt kracht bij te zetten. “In 2012 was er nauwelijks sprake van houtverbranding als oorzaak van de uitstoot van fijnstof. Een jaar later was het aandeel plots gigantisch groot.”

Voortschrijdend inzicht

Bij de VMM zelf argumenteren ze dat er sprake is van een ‘voortschrijdend inzicht’. Soms kan iets waar niemand zich vragen bij stelde na verder wetenschappelijk onderzoek toch een boosdoener zijn. Maar Van Wonterghem is niet overtuigd. “Ik heb het gevoel dat er op het verkeerde gefocust wordt. Nu wordt onze sector geviseerd.”

Een overtuiging die ook bij de milieubeweging leeft. De discussie die nu gevoerd wordt over houtkachels is niet de juiste, vinden ze. De milieuverenigingen die bij de opmaak van de green deal betrokken waren, hebben uiteindelijk beslist de tekst niet te ondertekenen.

Benjamin Clarysse van de Bond Beter Leefmilieu wil dat de discussie opengetrokken wordt. “Hoe je het ook draait of keert, zo’n nieuwe hout- of pelletkachel blijft een verbrandingsinstallatie met uitstoot. We hebben de indruk dat de kar hier voor het paard wordt gespannen. We moeten dringend nadenken over alternatieven zonder verbranding.  Warmtepompen bijvoorbeeld. Of in stads- en dorpskernen kan er nagedacht worden over warmtenetten, waarbij een grote gemeenschappelijke verwarmingsketel water opwarmt dat via een ondergronds netwerk bij verschillende woningen wordt gebracht.”