klimaat
Wetenschappers zien het somber in: Doomsday Clock stond nooit dichter bij middernacht dan nu
Een parade met een Russische Jars-raket. De oorlog die Rusland in Oekraïne begon heeft een grote rol gespeeld in de tempoversnelling op de klok. — © reuters
89 seconden is de mensheid nog verwijderd van de ondergang. Dat zegt toch de Doomsday Clock, de symbolische klok van een groep vooraanstaande wetenschappers die in 1947 in het leven werd geroepen. Nooit stond de klok dichter bij middernacht dan vandaag.
De klok staat nu één seconde dichter bij middernacht dan ze vorig jaar stond, en meteen ook dichter bij het einde van de mensheid dan ze ooit stond. Als reden wijst de groep wetenschappers erachter, verenigd in The Bulletin of the Atomic Scientists, onder meer naar de Russische nucleaire dreiging tijdens de invasie van Oekraïne, oorlogen die elders ter wereld woeden, klimaatverandering en de nieuwe militaire toepassingen van artificiële intelligentie.
“De factoren die de beslissing van dit jaar bepalen – nucleaire risico’s, klimaatverandering, het potentiële misbruik van vooruitgang in de biologische wetenschap en een verscheidenheid aan andere opkomende technologieën zoals artificiële intelligentie – waren niet nieuw in 2024”, zegt Daniel Holz, voorzitter van de raad van wetenschappers die bepaalt op welk tijdstip de klok staat. “Maar we hebben onvoldoende vooruitgang gezien in het aanpakken van de belangrijkste uitdagingen, en in veel gevallen leidt dit tot steeds negatievere en zorgwekkendere effecten. Dat de klok vandaag op 89 seconden voor middernacht staat, is een waarschuwing.”
Voormalig president van Colombia Santos en emeritus hoogleraar Socolow onthullen de Doomsday Clock. — © reuters
Oppenheimer
De Doomsday Clock zag in 1947 het levenslicht. Een groep wetenschappers en experts, onder wie Albert Einstein en Robert Oppenheimer, besliste toen om een symbolische klok te ontwerpen die de mensheid duidelijk zou maken hoe dicht we bij het einde van de wereld zijn. Dat gebeurde net na de Tweede Wereldoorlog en op een moment vol geopolitieke spanningen die tot de Koude Oorlog zouden leiden.
Het beoogde doel van de klok, vandaag beheerd door een ngo in Washington en elk jaar aangepast, is om wereldleiders te ontraden om conflicten te doen ontstaan en aan te sporen om de grote uitdagingen van onze tijd aan te pakken. De oorlog die Rusland in Oekraïne begon heeft de voorbije jaren een grote rol gespeeld in de tempoversnelling op de klok. “De oorlog in Oekraïne blijft een grote bron van nucleair risico”, aldus Holz. “Dat conflict kan op elk moment escaleren met kernwapens als gevolg van een overhaaste beslissing of door ongelukken en misrekening.”
Maar ook wat zich in het Midden-Oosten afspeelt, veroorzaakte geopolitieke instabiliteit en dus grote bezorgdheid onder de wetenschappers. “We kijken nauwlettend toe en hopen dat het staakt-het-vuren in Gaza zal standhouden. Het is gevaarlijk onstabiel in het Midden-Oosten”, zegt Holz nog. “Maar er zijn nog potentiële conflictgebieden, zoals Taiwan en Noord-Korea. Die kunnen allemaal uitmonden in een gewapend conflict waarbij kernmachten betrokken zijn, met onvoorspelbare en mogelijk verwoestende gevolgen.”
Ook de snelle vooruitgang van artificiële intelligentie en de manier waarop mensen met slechte bedoelingen die nieuwe technologie zouden kunnen inzetten baart de wetenschappers grote zorgen, net als steeds verder opwarmende planeet waar we op leven. De voorbije tien jaar waren de tien warmste die ooit gemeten zijn, zo blijkt uit cijfers van het meteorologisch instituut van de VN. “Er is wel indrukwekkende vooruitgang in zonne- en windenergie, maar de wereld doet nog niet genoeg om de ergste aspecten van de klimaatverandering aan te pakken”, besluit Holz.