Letterlijke burn-out op het werk: hittedoden met 40 procent toegenomen in de EU

Wie in de airco op kantoor aan de slag is staat er niet bij stil, maar werken wanneer het heel warm is kan ernstig ziek maken en zelfs dodelijk zijn. Ook in Europa.

Zo viel in Spanje in de zomer van 2022 een man van 56 flauw tijdens zijn werk in een magazijn nabij Madrid. Zijn lichaamstemperatuur had 42,9 graden bereikt en hij overleed door oververhitting. Zijn collega’s vertelden dat het 46 graden was in het magazijn. In 2022 en 2023 vielen er nog zes doden in Spanje door hitte op het werk.

In Italië waren er dat afgelopen zomer minstens vijf. Onder hen de 75-jarige kraanmachinist Ciro Adinolfi. Hij stierf aan een hartaanval terwijl hij werkte op de bouwplaats van een Amazon-magazijn bij temperaturen van bijna 40 graden.

Nog vorig jaar stierf de 44-jarige Fransman Tony Leroy aan een hartaanval terwijl hij op een bouwplaats werkte bij hoge temperaturen. Sinds 2017 lieten 57 andere Franse werknemers het leven bij werk in de hitte.

In Europa gebeurt dat steeds vaker.

Snelst opwarmend continent

In 2020 liepen zo’n 80.800 Europeanen verwondingen op door hitte op het werk. Ook stierven er in dat jaar 67 werknemers. Dat is een stijging met 42 procent, zo blijkt uit schattingen van de Europese Vakbondsfederatie ETUC. Die zijn gebaseerd op een nieuw rapport van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO), het VN-Agentschap voor arbeid.

Het gaat vaak om landbouwers, straatarbeiders en bouwvakkers. Maar ook vuilnisophalers, mensen die in toerisme en sport werken of in ruimtes waar het veel te heet is worden slachtoffer.

“Ondanks de eerder lage absolute aantallen gaat achter deze cijfers een zorgwekkende trend schuil”, stelt ETUC. “Want nergens anders ter wereld neemt het aantal doden gerelateerd aan hitte op het werk zo snel toe”, meldt hun persbericht.

Van de tien landen wereldwijd waar het probleem het snelst stijgt, liggen er acht in Europa, waaronder Ierland, Denemarken en Tsjechië.

Europa is dan ook het continent dat het snelst opwarmt, met temperaturen die ongeveer twee keer zo snel stijgen als het wereldgemiddelde.

Het Europees Milieuagentschap bevestigde onlangs dat het aantal hitteslachtoffers toeneemt en waarschuwt dat Europa onvoldoende is voorbereid op meer extreem weer.

Wereldwijd ligt het aantal werkenden dat aan extreme hitte wordt blootgesteld op minstens 2,41 miljard, zo staat in het IAO-rapport. Dat is 35 procent meer dan in 2000. En het leidt tot jaarlijks bijna 19.000 doden en 23 miljoen mensen die verwondingen oplopen.

Veel werknemers zijn zich niet altijd bewust van de risico’s.

De IAO wijst erop dat het niet alleen gaat over hittestress (wanneer je lichaam oververhit is), hitteberoerte en hitte-uitputting maar ook over hart- en vaatziekten, acute nierschade en chronische nierschade. Zo spreken de data uit 2020 van 26 miljoen werknemers die een chronische nierziekte opliepen die in verband is gebracht met blootstelling aan hitte op het werk.

Daarnaast zijn UV-straling en ozon een toenemend probleem. Vooral “buitenwerkers in de bouw en landbouw, redders op het strand, elektriciens bij nutsbedrijven, tuiniers, postbodes en havenwerknemers worden aan steeds meer UV-straling blootgesteld”, aldus de IAO. Dat kan leiden tot onder andere een verbrande huid en huidkanker. Volgens de IAO sterven wereldwijd jaarlijks bijna 19.000 werknemers aan huidkanker die ze op het werk opliepen.

Naast de menselijke tol zijn er economische kosten. Tegen 2030 zou het aantal verloren werkuren door de toenemende hitte het globale bbp met 2.400 miljard dollar reduceren.

Relevante wetgeving

Ondanks het toegenomen risico hebben slechts enkele EU-landen relevante wetgeving. Ons land hoort daar bij.

Wanneer de temperatuur 29 graden overschrijdt bij licht werk, 22 graden bij zwaar werk en 18 graden bij zeer zwaar werk, moeten Belgische werkgevers maatregelen nemen zoals bescherming tegen directe zonnestraling, verfrissende dranken aanbieden, ventilatiesystemen voorzien en rustperioden invoeren. Bij aanhoudende warmte moeten ze ook rusttijden toestaan en kan tijdelijke werkloosheid worden ingevoerd.

ETUC en meerdere Europese politici roepen de Europese Commissie op om dat soort bindende wetgeving voor de hele EU in te voeren. “We kunnen niet langer aanvaarden dat er iedere zomer tientallen werkenden sterven omdat hun werkomstandigheden niet zijn aangepast aan de klimaatverandering”, zegt ETUC-voorzitter Giulio Romani.

“We moeten ons aanpassen aan werken op een warmere planeet nu het aantal hitteslachtoffers op het werk snel toeneemt”, aldus EU-parlementslid Sara Matthieu (Groen).

Zij pleit voor een nieuwe EU-richtlijn die de arbeidstijden van hittewerkers beter afstemt. Matthieu: “Denk aan op de heetste dagen niet moeten werken met looncompensatie. Of de werkuren aanpassen aan de hitte en alleen ’s ochtends werken. Ook moeten werkgevers betere preventie voorzien zoals schaduw, extra gezondheidschecks, aangepaste kledij en voldoende water of ventilatie.”

Maar wetgeving volstaat niet. “Handhaving is essentieel. Maar het aantal arbeidsinspecties en -inspecteurs in de EU is in de laatste tien jaar sterk afgenomen”, klinkt het bij ETUC. “Ook nieuwe wetgeving om werknemers tegen hitte te beschermen kan hen alleen echt beschermen als daarop gecontroleerd wordt.”