Amgueddfa Lechi Llanberis yn disgwyl derbyn tua £18m

Mae Amgueddfa Lechi Cymru yn disgwyl derbyn “tua £18m” dros y blynyddoedd nesaf er mwyn gwella mynediad a phrofiad ymwelwyr.

Yn ôl pennaeth yr amgueddfa yn Llanberis, mae’r cyllid yn “llygedyn o obaith” i’r sector, sy’n wynebu cyfnod “heriol”.

Fis Ebrill fe gyhoeddodd Amgueddfa Genedlaethol Cymru y byddai’n rhaid gwneud 90 o ddiswyddiadau oherwydd toriadau i’w cyllideb.

Dywedodd Llywodraeth Cymru eu bod wedi gorfod gwneud penderfyniadau anodd iawn “i ganolbwyntio ar wasanaethau craidd”.

Bydd y cyllid i’r Amgueddfa Lechi yn Llanberis yn dod o sawl cronfa, gan gynnwys y Loteri Genedlaethol, Cronfa Ffyniant Bro Llywodraeth y DU a grant gan Lywodraeth Cymru.

Yn ôl yr amgueddfa mae statws UNESCO Treftadaeth y byd wedi galluogi’r sefydliad i wneud ceisiadau am ragor o grantiau.

Dyma’r buddsoddiad sylweddol cyntaf "ers chwarter canrif”, meddai Elen Wyn Roberts, pennaeth yr amgueddfa.

"Mae 'na elfennau o’r adeilad sy’n gwegian erbyn hyn ac mae’r adeilad ei un dros 150 o flynyddoedd oed," meddai.

“Mae’r gwaith cadwraeth yn bwysig ond hefyd gwella'r isadeiledd, y siop a’r caffi, a hefyd gwella profiad yr ymwelydd yn gyffredin a'r orielau.”

Fe ddaw’r buddsoddiad wedi pryderon ar draws y sector yng Nghymru o sgil effeithiau toriadau.

Yn gynharach eleni fe wnaeth y Prif Weinidog Vaughan Gething amddiffyn y toriadau i’r amgueddfa genedlaethol, gan beidio â chynnig cymorth brys.

Ar y pryd, fe rybuddiodd Jane Richards, prif weithredwr Amgueddfa Cymru, y gallai un o'i safleoedd mwyaf adnabyddus - yr Amgueddfa Genedlaethol yng Nghaerdydd - gau am fod ei gyflwr yn dirywio.

Yn ôl Elen Wyn Roberts, mae’r sector yn wynebu heriau enfawr.

“Mae’n gyfnod heriol ofnadwy a bod yn onest.

“Ond mae’r arian yma yn rhoi llygedyn o obaith i ni. Mae’n rhoi dyfodol i’r Amgueddfa Lechi mewn cyfnod mor ansicr.

Bydd y gwaith diweddaru yn canolbwyntio ar ehangu casgliadau a gwella mynediad, ynghyd â sicrhau mwy o gyfleodd i addysgu.

Yn ôl Jon Jo, chwarelwr sy’n gweithio gyda’r amgueddfa - ac o deulu chwe chenhedlaeth o chwarelwyr - mae’r newyddion i’w groesawu.

“Mae’n syniad da iawn ac mae’n mynd i gadw sgiliau i fynd a’u harddangos nhw i bobl o bedwar ban byd," meddai.

“Mae’r sgiliau yn mynd yn brin, ond dyna pam mae’n bwysig trio cael rhywbeth tu ôl iddo i gadw fo fynd."

Wrth ymateb i bryderon am gyllid dywedodd llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru bod sefydliadau diwylliant, celf a chwaraeon yn rhan annatod o’n cymdeithas a’n lles.

“Rydym wedi bod yn glir bod ein cyllideb hyd at £700m yn llai mewn termau real na phan gafodd ei gosod yn 2021, ac rydym wedi gorfod gwneud penderfyniadau anodd iawn i ganolbwyntio cyllid ar wasanaethau cyhoeddus craidd, gan gynnwys y gwasanaeth iechyd."

Ychwanegodd yr Ysgrifennydd Diwylliant, Lesley Griffiths: "Mae'r diwydiant llechi yn rhan bwysig o gymunedau, tirweddau a threftadaeth y rhan yma o Gymru ac mae Amgueddfa Lechi Cymru yn cynnig cyfle unigryw i gael cipolwg ar fywydau'r gweithwyr llechi a'u teuluoedd."