Direct naar artikelinhoud
Vier vragenEnergietransitie

Gemeenten willen vele miljoenen voor rol in energietransitie

Er zijn snel enorme fondsen nodig om gemeenten aardgasvrij te maken, zegt wethouder Joost Reus van Culemborg. 

Joost Reus.Beeld Twitter

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten moet bij het Rijk miljoenen euro’s lospeuteren voor de rol van de gemeenten in de energietransitie. Een motie met die boodschap brengt Culemborg namens een reeks Gelderse gemeenten woensdag in op de jaarvergadering van de VNG. Gemeenten hebben volgens wethouder duurzaamheid Joost Reus (GroenLinks) voor de komende vier jaar zeker 300 miljoen euro nodig om in wijken met de bewoners te bespreken en te onderzoeken hoe die het best van het gas los kunnen komen. ‘En daarnaast zijn er nog miljarden euro’s nodig om dat proces ook echt uit te voeren.’

Waarom deze motie?

‘Het Rijk wil dat we van het gas af gaan. De gemeenten staan voor een enorme opgave om hun rol te spelen in het behalen van de klimaat- en milieudoelstellingen. Alle gemeenten moeten meedoen, maar ze moeten wel in staat zijn dat te doen. Er is een groep vooroplopende ­gemeenten die al een aardgasvrije wijk hebben aangewezen, maar er zijn ook gemeenten die denken: het zal mijn tijd wel duren. Of die er gewoonweg geen geld voor hebben, omdat ze bijvoorbeeld al grote tekorten hebben op de Jeugdzorg.’

Wat kost dan geld in dat proces?

‘Toen het aardgas een paar decennia geleden werd geïntroduceerd, ging dat topdown. Dat lukte omdat er veel voordelen aan zaten voor de mensen, het was veel comfortabeler dan steenkool. Maar nu kun je het aardgas niet zomaar van mensen afnemen door ze een brief te sturen: over tien jaar gaat het gas eraf in uw wijk, veel succes ermee. Dan creëer je tegenstand. Dan hebben we over vier jaar bij de gemeenteraadsverkiezingen protestpartijen die zeggen: hoho, dat gaan we niet zo snel doen. 

‘Om het wel goed te doen, is veel praatwerk nodig. In een aantal wijken zijn we nu met bewoners in gesprek gegaan over de energietransitie, ook de netbeheerder sluit aan. Aan de hoge opkomst op die avonden zie je dat het onderwerp leeft. Culemborg heeft nu 100 duizend euro per jaar op de begroting gezet voor dit proces, maar niet alle gemeenten hebben die ruimte op de begroting.’

Maar het zijn de bewoners die vervolgens de kosten moeten maken voor de omschakeling van hun energietoevoer? En die zijn daar toch niet allemaal blij mee?

‘Het idee is dat mensen uiteindelijk hun investering in bijvoorbeeld isolatie en een warmtepomp terugverdienen. Maar niet iedereen heeft daarvoor geld op de plank liggen. Daarvoor moet de overheid constructies bedenken. Culemborg wil nu zelf beginnen met een fonds met daarin 2,5 miljoen euro voor stimuleringsleningen met een lage rente, tot een maximum van 50 duizend euro aan huiseigenaren die hun huis energieneutraal en gasvrij willen maken. Dat voorstel wordt komende week besproken in de gemeenteraad. Maar als vijftig huizenbezitters de maximale lening krijgen, is de pot al leeg. Dat is één straat op de 11 duizend huizen in onze gemeente. Dat zegt iets over hoeveel geld deze transitie gaat kosten.’

Waar moet dat geld vandaan komen?

‘Er zijn enorme fondsen nodig, het gaat om serieuze bedragen. Ik kan me voorstellen dat bijvoorbeeld pensioenfondsen leningen gaan verstrekken. Maar hoe dan ook moet er geld komen voor de gemeenten. Wij roepen de Vereniging van Nederlandse Gemeenten op daarover afspraken te maken met het Rijk. Dat vragen we met deze motie namens onder meer Arnhem, Nijmegen, Ede, Zutphen, Renkum en Doetinchem. Het is een breed gedragen vraag van gemeenten. Als je wilt dat alle gemeenten meedoen en niet alleen de voorlopers, moeten er wel middelen komen. Gemeenten als Culemborg, Nijmegen en Utrecht hebben al geld gereserveerd, maar veel gemeenten zijn afwachtend. Maar als we binnen enkele decennia van het gas af willen, kunnen we het ons niet permitteren nog lang te wachten.’