China zet nog hardere koers in

Peking

De Chinese president Xi Jinping had dinsdag, tijdens de slotdag van het dertiende Volkscongres, dat twee weken duurde, vrijwel geen vriendelijk woord over. Hij kondigde ten overstaan van drieduizend gehoorzaam klappende parlementsleden in de Grote Hal van het Volk een beleid aan dat rust op twee pijlers. Het ene is klassiek en bekend, het andere is voor China nieuw, maar beproefd als verenigend wapen: communisme en nationalisme. Het gaat de partijleider en het staatshoofd om de ‘wederopstanding’ van zijn land, de opbouw van een ‘sterke natie’ en de verwezenlijking van de ‘Chinese droom’. Dat kan door vast te houden aan ‘socialisme met Chinese karakteristieken’ en de absolute gehoorzaamheid van alle 1,3 miljard Chinezen.

dissident

De toon van de rede van Xi werd opmerkelijk offensief toen het om Hongkong en Taiwan ging. Xi Jinping zei dat ‘China geen centimeter van het moederland zal prijsgeven’. Zijn land is bereid ‘een bloedig gevecht aan te gaan met de vijanden. Iedere poging om China te splitsen, is gedoemd te mislukken.’ Vooral Taiwan ‘zal gestraft worden door de geschiedenis voor zijn separatisme’.

De stadstaat Hongkong maakt sinds 1997 deel uit van China, maar heeft tot 2047 recht op een eigen grondwet, parlement, rechtspraak en vrije media; een liberaal klimaat met democratie en vrijheid van meningsuiting. Die zaken staan steeds meer onder druk door bevoogding vanuit Peking. Demonstraties in Hongkong tegen inperking van die vrijheden vallen in Peking totaal verkeerd.

Taiwan is onafhankelijk sinds het vasteland van China communistisch werd, maar Peking legde zich daar nooit bij neer en ziet het eiland als een afvallige provincie. De internationale gemeenschap draaide steeds meer de Chinese kant op; de westerse steun voor Taiwan is halfhartig, omdat het belang van goede betrekkingen met economische reus China veel groter is. Sinds in 2016 in Taiwan een anti-Chinese president aan het bewind kwam, zijn de verhoudingen weer gespannen.

De harde boodschap was niet alleen gericht aan Hongkong en Taiwan, maar ook aan de buurlanden die de steeds nadrukkelijker dominantie van China in de Oost- en Zuid-Chinese Zee weerstreven: vooral Japan en Vietnam. China bezette eilandjes in de Zuid-Chinese Zee en heeft enkele daarvan uitgebouwd tot geduchte militaire bases.

complex

Xi Jinping liep niet weg voor ‘complexe omstandigheden en ongeziene uitdagingen’. Hij stelde dat China slim moest zijn en gebruik moest maken van ‘strategische opportuniteiten’. Politiek realisme hoort bij dat denken. China was er niet op uit een economisch conflict of handelsoorlog met de Verenigde Staten aan te wakkeren. Dat werd na afloop van de toespraak nog eens benadrukt in een persconferentie met de Chinese premier Li Keqiang. Xi Jinping reageerde dus expliciet gematigd op de protectiemaatregelen die de Amerikaanse president Donald Trump afkondigde en dinsdag uitbreidde.

Het nieuwe China is een economische supermacht die de partijlijn en het eigenbelang van natie en volk samensmeedt. In wezen voegt China het Russisch nationalisme en de recente Amerikaanse protectiepolitiek bijeen, in een structuur die een ijzersterke economie als fundament heeft. Afscherming van de eigen markt gaat gepaard met injecties van tientallen miljarden euro’s in de kapitalistisch geworden overheid en het Chinese bedrijfsleven. <