'Missie volbracht': Rusland trekt zich terug uit Syrië (en nu echt, volgens Poetin)

Dat lijkt oud nieuws. In maart 2016 kondigde Poetin de terugtrekking van zijn troepen ook al aan. Een voorbarige mededeling: het Russische leger was nog ruim anderhalf jaar nodig om Syrische bondgenoot Assad veilig te stellen. Vorige week gaf Assad aan dat het zover is: Islamitische Staat is verslagen en de controle over de grens met Irak is hersteld.

'Missie briljant volbracht', sprak Poetin in zijn eerste bezoek aan Syrië. Vanaf luchtmachtbasis Hmeymin voerde de Russische luchtmacht sinds september 2015 naar eigen zeggen meer dan 100 duizend luchtaanvallen. Wat leverden die Rusland op?

De vernietiging van IS

Hoofdzakelijk de uitschakeling van 'de krachtigste groepering van internationale terroristen', aldus Poetin. Hij beschouwde Islamitische Staat als een levensgroot gevaar voor Rusland. De vrees: fundamentalistische moslims uit Dagestan en Tsjetsjenië, Russische republieken vlakbij het Midden-Oosten, sluiten zich aan bij IS en brengen het kalifaat naar Rusland.

En inderdaad, geen land leverde zoveel IS-strijders als Rusland, bleek in oktober uit onderzoek van onderzoeksbureau Soufan Group. Met de missie in Syrië heeft Rusland eraan bijgedragen dat een deel van die strijders niet kan terugkeren: de meesten zijn gedood.

Helemaal geweken is het gevaar niet. Een deel van de Russische strijders is ondergedoken in Turkije en Oekraïne, waarschuwen deskundigen.

Assad is aan de macht gebleven

Een andere trofee van de Russische missie stond maandag aan de voet van de trap naar Poetins Iljoesjin-vliegmachine: Bashar al-Assad. Russische gevechtsjagers namen de afgelopen twee jaar niet alleen IS onder vuur, maar tal van andere tegenstanders van Assad, waaronder groeperingen gesteund door de VS.

Het Kremlin heeft er nooit een geheim van gemaakt bondgenoot Assad aan de macht te willen houden in Syrië. De banden met diens familie stammen uit de jaren 70. Hafez al-Assad, vader en voorganger van Bashar, sloot in de jaren 70 al monstercontracten in Moskou over wapenleveranties. De militaire samenwerking nam toe en Damascus groeide uit tot Ruslands luisterpost in het Midden-Oosten.

Bovendien is Syrië het enige land buiten de voormalige Sovjet-Unie met een Russische militaire basis, terwijl rivaal Amerika er een kleine 800 bases op nahoudt over de hele wereld. Maandag, na gesprekken met Assad, kondigde Poetin aan dat Rusland een tweede basis opent in Syrië, naast de marinebasis in Tartus: vliegbasis Hmeymim aan de Middellandse Zeekust wordt permanent Russisch.

Grotere rol in het Midden-Oosten

Met de Syrische missie is nog een ambitie van Rusland in vervulling gegaan: een grotere rol in het Midden-Oosten. In Sotsji, de badplaats waar Poetin het liefst vertoeft, ontving de president vorige maand de leiders van Syrië, Iran en Turkije. Samen proberen ze de toekomst van Syrië in te kleuren - los van VN-onderhandelingen in Genève die tot dusver weinig opleveren.

Maandagavond, na een bezoek aan de Egyptische president el-Sissi, stond weer een ontmoeting met president Erdogan gepland, ditmaal in Ankara. Ruslands banden in het Midden-Oosten groeien, ook nu islamitische landen zich met Rusland verenigen tegen de beslissing van de Amerikaanse president Trump om Jeruzalem als hoofdstad van Israël te erkennen.

Iets om 'trots' op te zijn

Kritiek op de Russische Syrië-campagne kwam voornamelijk uit Europese en Amerikaanse hoek. Westerse regeringen beschuldigen Rusland van grote aantallen burgerdoden en samenwerking met een dictator die oorlogsmisdaden pleegt op zijn eigen burgers - een VN-rapport uit oktober houdt Assads regime verantwoordelijk voor een gifgasaanval in de stad Khan Sheikhoun in april.

De Russische verdediging werd maandag gevoerd door Maria Zacharova, woordvoerder van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken. Op Facebook richtte ze zich met sarcasme tot de leiders van het Westen: 'Jullie successen zijn Irak, Libië en Afghanistan. Toe maar, wees daar maar trots op.'