Maakt hun oorlogstrauma Syrische vluchtelingen vaker crimineel?

Een Syrische man valt vrijdagmiddag huilend in de armen van zijn Nederlandse buurvrouw in de Joseph Postmesstraat. Zijn vrouw is donderdagavond doodgestoken. Zijn 21-jarige dochter werd neergestoken en belandde zwaargewond in het ziekenhuis. De zus van de overleden vrouw zoekt even daarvoor huilend steun tegen de grijze VW-bus van de technische recherche, die nog steeds onderzoek doet in de woning.

Het Syrische gezin woonde nog maar anderhalf jaar in de straat, zeggen de overburen, en deed goed zijn best om te integreren. Als je maar je auto buiten stond te wassen, werd je al uitgenodigd op de thee of voor een maaltijd. Aardige mensen, die je altijd gedag zeiden - en dan nu dit drama.

Het is de dag nadat Maastricht donderdagavond laat werd opgeschrikt door twee dodelijke steekincidenten in Malpertuis en Caberg, twee naoorlogse wijken, op nauwelijks een kilometer afstand van elkaar in het noordwestelijke deel van de stad.

Groot alarm na steekpartijen

De autoriteiten sloegen donderdagavond groot alarm omdat ze in de veronderstelling waren dat de steekpartijen in Maastricht om een terroristische aanslag zouden kunnen gaan. Premier Rutte belde laat vanaf de EU-top in Brussel met burgemeester Penn en de Na tionaal coördinator terrorismebestrijding en veiligheid Dick Schoof, alvorens te melden 'dat er geen enkele reden is om aan te nemen dat hier terroristische motieven voor waren'.

Twintig minuten later arresteerde de politie in de ontmoetingsruimte van de naburige Tevhid-moskee een 37-jarige man 'op verdenking van betrokkenheid bij de steekincidenten'.

Omdat hij gewond was, werd hij per ambulance vervoerd naar het ziekenhuis in Heerlen - vermoedelijk om te voorkomen dat slachtoffers en dader in hetzelfde ziekenhuis belandden. Vrijdag werd hij uit het ziekenhuis ontslagen en overgebracht naar het politiebureau voor verhoor.

Trauma's

Over de etnische achtergrond van zowel de verdachte als de slachtoffers doet de politie geen mededelingen. Enkele moskeebezoekers bevestigen vrijdagmiddag dat ook de verdachte van Syrische afkomst is. Hij zou door traumatische ervaringen tijdens de Syrische burgeroorlog in ernstige psychische problemen zijn geraakt.

Volgens een moskeebezoeker kwam de man bebloed en gewond met het mes nog in zijn hand de moskee binnen. De voorzitter van de moskee pakte hem het mes af en belde de politie. De verdachte zat 'verdwaasd en trillend en verward pratend op zijn stoel' toen de politie arriveerde.

'Jullie weten niet wat Syrische vluchtelingen hebben meegemaakt', aldus een moskeebezoeker van Marokkaanse afkomst, die zegt nog als tolk te hebben opgetreden tussen politie en verdachte. 'Hij moet psychiatrische hulp krijgen.'

De laatste tijd zijn vaker Syrische statushouders in het nieuws gekomen wegens een serieus misdrijf. Begin deze maand werden twee uit Syrië gevluchte mannen opgepakt voor banden met terreurorganisatie Jabhat al-Nusra. Een ander werd in debatcentrum De Balie herkend als IS-strijder, hoewel hij dat in een interview met de Volkskrant ontkende. En een Palestijns-Syrische statushouder viel een joods restaurant in Amsterdam aan.

Maakt hun oorlogservaring Syrische vluchtelingen vaker crimineel? 'Tot dusver zijn er geen aanwijzingen dat Nederland oorlogsgeweld importeert', zegt integratie-onderzoeker Arjen Leerkes van de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Een verband tussen oorlogsvlucht en geweld is in Nederland niet specifiek onderzocht, maar in Zweden een paar jaar geleden wel. 'Onderzoekers hebben gekeken in hoeverre oorlogservaring een voorspeller is voor geweldsdelicten. Daar kwam niets robuusts uit.'

Wel zijn statushouders oververtegenwoordigd in de criminaliteitscijfers, zegt migratie-onderzoeker Roel Jennissen van de WRR, ook als het gaat om geweldsmisdrijven. 'Dat komt voornamelijk doordat ze vaker man zijn en in de risicoleeftijd vallen.' Zou je voor geslacht en leeftijd corrigeren, dan ontlopen de cijfers die van de reguliere bevolking weinig. 'Maar gecorrigeerde mensen bestaan niet, dus bij deze groep is er wel degelijk meer kans op criminaliteit.'

Recherche-onderzoek

In Maastricht is het motief van de steekincidenten nog onbekend. Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid noemt de gearresteerde man vrijdagmorgen 'een heel verward persoon'. De politie Limburg, die een grootschalig recherche-onderzoek heeft opgestart met een team van zo'n twintig rechercheurs, wil dat niet bevestigen.

Volgens de politie wordt de man verdacht van betrokkenheid bij beide steekpartijen. Bij de vechtpartij in de Botsaartstraat zou hij gewond zijn geraakt - volgens de moskeebezoeker was hij met een ijzeren staaf op hoofd en rug geslagen. Eerder op de avond zou hij in de moskee ook al een maatschappelijk werker van Somalische afkomst hebben gestompt en mishandeld.

Daarna is hij vertrokken, aldus de moskeeganger, om twee uur later onder het bloed terug te komen. Hij zou familie zijn van de slachtoffers. De politie onderzoekt nog 'of en zo ja welke relatie er bestaat tussen de slachtoffers op de verschillende plaatsen delict en tussen de verdachte en de slachtoffers'.