Na de opvallende biecht van ‘mol’ Pieter: waarom is dat verplicht celibaat er eigenlijk nog?

“Het is niet fair dat ik de mooie kant van mijn job moet afwegen tegenover een totaal gebrek aan intimiteit en lichamelijkheid”, zegt Pieter Delanoy, pastoor in Assebroek en de meest recente mol, in Humo. “Ik heb ervoor gekozen om priester te zijn, niet om celi­batair te leven. Ik weet dat het er nu eenmaal bijhoort, en dat Rome niet meteen zal zwichten. En ik zal dus ook vroeg of laat – maar eerder vroeg dan laat – consequent moeten zijn en een keuze moeten maken. Het celibaat zal ervoor zorgen dat ik niet tot mijn tachtigste priester zal zijn.”

DISCUSSIE. Moet de kerk komaf maken met het celibaat en meegaan met zijn tijd?

Delanoy vindt dat het celibaat niet thuishoort in de 21ste eeuw en noemt een Kerk die het handhaaft “een seksloze mannenclub die zich opsluit in een ivoren ­toren”. “Als de Kerk haar voor­gangers laat trouwen, dan laat ze ook liefde en warmte toe. Wat kun je daar tegen hebben? Ik ben goed in wat ik doe en ik ben gelukkig. Maar eigenlijk zou ik graag kunnen zeggen: ik heb iemand die me nóg gelukkiger maakt.”

Herman Gabriëls (60) herkent het gevoel. Hij was pastoor in Neerpelt tot hij eind 2009 besliste om zijn priesterschap op te geven. “In mijn eerste jaren als priester zat ik vol idealisme. Het maakte niet uit dat ik celibatair moest ­leven, dacht ik. Ik had veel vrienden. Maar op een zeker moment miste ik iets. Ik wilde dat er ­iemand zou zijn als ik zou thuiskomen. Dat gemis werd sterker. En toen leerde ik iemand kennen. Ik zou met heel veel plezier ­pastoor gebleven zijn, als het kon. Maar ik moest kiezen, vond ik. Pas op, ik verwijt de Kerk niets. Zij heeft mij niet verplicht om priester te worden. Al zou ze op het vlak van het celibaat best wat vrijer mogen zijn.”

Volle seminaries

Velen vinden dat met hem. Uit een bevraging van enkele jaren ­geleden bleek dat driekwart van de Vlaamse priesters het celibaat het liefst afgeschaft ziet. Ook hogerop vinden ze dat er iets mag bewegen. Paus Franciscus zei vorig jaar dat de Kerk moet overwegen om getrouwde mannen tot priester te ­wijden. Kardinaal Jozef De Kesel, baas van de Belgische Kerk, zit op dezelfde lijn.

Er is wel een maar. Het gaat in dat model om getrouwde mannen die op latere leeftijd tot priester gewijd worden. Het eigenlijke ­celibaat staat niet ter discussie, zegt Geert De Kerpel, woordvoerder van De Kesel. “Dat gaat terug op de oorsprong van het christendom. Jezus zelf was niet getrouwd. De gedachte is dat een priester zich volledig ten dienste stelt van het evangelie, zonder dat hij het engagement voor een vrouw en kinderen erbij neemt. En natuurlijk stellen we vast dat nog weinig jonge mannen zich ­geroepen voelen voor het priesterschap. Dat heeft met het celibaat te maken, maar niet uitsluitend. Jongeren lopen minder warm voor geloof en Kerk, en ze hebben er meer in het algemeen moeite mee om zich levenslang te engageren. Het is veel te kort door de bocht om te denken dat de ­seminaries weer zullen vollopen als het verplicht celibaat wordt ­afgeschaft.”

Eenzame pastoors

Nochtans is er geen fundamenteel religieus bezwaar om het af te schaffen, zegt professor kerkelijk recht Rik Torfs van de KU Leuven. “In de eerste tien eeuwen van het christendom werd het celibaat niet opgelegd. Pas later wilde men verhinderen dat rondtrekkende priesters dingen zouden doen waarvan negen maanden later de gevolgen duidelijk werden. Wilde men de versnippering van familiefortuinen tegengaan. Er waren dus eerst praktische redenen om het celibaat te verplichten, pas achteraf kwamen de religieuze ­argumenten.”

Overigens stond in 1971 paus Paulus VI al op het punt om het verplicht celibaat af te schaffen. “Maar hij heeft het niet gedaan omdat hij niet de geschiedenis wilde ingaan als de paus die dat had gedaan. Geen enkele paus durfde dat. Terwijl het verplichte celibaat voor veel priesters de reden is geweest om ermee te stoppen, of niet aan het priesterschap te beginnen. Het is ook de reden waarom zo veel priesters vereenzamen.”

Er is nog een ­reden waarom het celibaat nog niet is afgeschaft. De Europese Kerk zit niet helemaal op dezelfde golflengte als de Kerk in andere delen van de wereld. “Daarom lijkt het mij verstandig als de paus de bisschoppen de vrijheid laat om de kwestie voor hun land op te lossen. Anders lijkt de Kerk in landen als het onze wel erg wereldvreemd.”