Confrontaties tussen demonstranten en oproerpolitie in Venetië na invoering nieuwe toeristentaks: "Dit is geen pretpark"

Venetië, in het noorden van Italië, lokt elk jaar naar schatting 30 miljoen toeristen. Slechts een beperkt aantal blijft echt in de stad zelf overnachten. De meesten zijn dagjestoeristen, of ze blijven slapen op de cruiseschepen die de stad aandoen.

Inwoners klagen al langer over de massa dagjestoeristen. De kosten voor het schoonmaken lopen hoog op, ook het onderhouden en restaureren van de monumenten neemt een flinke hap uit het budget. Bovendien raken de smalle straatjes en steegjes snel verzadigd door de toeristen.

In 2021 keurde de Italiaanse regering al een verbod op grote cruiseschepen van meer dan 25.000 ton goed. Inwoners én de VN-organisatie Unesco, die onder meer waakt over werelderfgoed, hadden daarop aangedrongen omdat de schepen het milieu en de stabiliteit van de gebouwen bedreigden.

Maar dat was nog niet voldoende. Burgemeester Luigi Brugnaro lanceerde het idee voor een reserveringssysteem en entreegeld voor dagjestoeristen al begin 2019. Door de coronapandemie werd het op de lange baan geschoven. En er waren ook lange discussies: wie moet een entreekaartje kopen, wie niet? En hoe hoog mag of moet het bedrag zijn?

"In Venetië gaan we als eerste experimenteren met entreegeld", schreef burgemeester Brugnaro eergisteren op X (Twitter). "Hiermee willen we de levenskwaliteit in Venetië verbeteren, de stad veiliger en schoner maken, met een betere dienstverlening, om burgers en bezoekers gemoedsrust te geven."

Concreet moeten dagjestoeristen 5 euro betalen voor een bezoek. Ze kunnen vooraf online reserveren en krijgen vervolgens een QR-code die ze moeten tonen bij centrale aankomstpunten in de stad, zoals het station Santa Lucia. Voor wie geen smartphone heeft, zijn er kiosken. En wie niet gereserveerd heeft, moet ter plaatse entree betalen.

Ongeveer 200 stewards zijn opgeleid om dagjestoeristen te begeleiden bij de controle en eventuele aankoop van een QR-code aan de aankomstpunten. In de stad zelf zullen mensen willekeurig en discreet gecontroleerd worden. Overtreders riskeren een boete tussen 50 en 300 euro.

De testfase die vandaag begint, loopt tot en met 14 juli. De QR-code is verplicht op de 29 drukste dagen in die periode: vanaf vandaag tot en met 5 mei, en elk weekend in mei, juni en juli. Alleen dagjestoeristen die tussen 8.30 uur en 16 uur aankomen, moeten een QR-code hebben. Buiten die uren is de toegang gratis.

Volgens Simone Venturini, binnen het stadsbestuur bevoegd voor toerisme, hebben ongeveer 6.000 mensen vooraf een bezoekje gereserveerd. Ambtenaren verwachten dat het aantal betaalde dagjesmensen vandaag zo'n 10.000 zal bereiken.

In het historische centrum van Venetië wonen momenteel iets minder dan 50.000 mensen. Volgens Venturini staat de stad onder druk als het aantal dagjesmensen tussen de 30.000 en de 40.000 ligt. "We moeten een nieuw evenwicht vinden tussen toeristen en inwoners. We moeten de ruimte van de inwoners beschermen en de komst van dagjesmensen op bepaalde dagen ontmoedigen."

Lang niet iedereen is te vinden voor de nieuwe toeristentaks. Een 500-tal inwoners van Venetië trokken vandaag de straat op om te protesteren tegen de nieuwe maatregel. Ze denken dat het systeem geen oplossing biedt voor het massatoerisme en hekelen dat de taks een inperking is op de bewegingsvrijheid van inwoners.

Op sommige plaatsen ging het er hevig aan toe en kwam het tot confrontaties tussen de demonstranten en de oproerpolitie. Sommige inwoners zeggen "dat ze niet in een pretpark willen wonen". Giovanni Andrea Martini, een lid van de oppositie die zich bij de protesten van de bewoners aansloot, noemde het "een trieste dag, omdat Venetië een museum wordt, een themapark".

"We zijn tegen deze maatregel omdat het niets zal doen om massatoerisme te stoppen", zei inwoner Cristina Romieri. "Bovendien is het zo'n complexe regelgeving met zoveel uitzonderingen dat het ook moeilijk zal zijn om het te handhaven."

Er zijn ook uitzonderingen. Zo kunnen inwoners van de stad een vrijstelling aanvragen voor zichzelf en voor hun bezoekers. Wie in Venetië werkt, kan ook een vrijstelling aanvragen, net als inwoners van de regio Veneto, waar Venetië ligt. Toeristen die in een van de hotels in de stad overnachten, of in hotels in Venetiaanse districten op het vasteland zoals Marghera of Mestre, hoeven geen entree te betalen. Zij betalen al een toeristenbelasting.

Wie recht heeft op een vrijstelling, moet die wel vooraf aanvragen. Hij krijgt dan een QR-code waarmee hij kan aantonen dat hij geen entree hoeft te betalen voor zijn bezoek. Volgens Venturini hebben 70.000 mensen al zo'n bewijs voor een vrijstelling gedownload.

Voorlopig staat er geen maximumaantal op het aantal QR-codes dat per dag wordt toegelaten. De stad hoopt dat het systeem bezoekers zal ontmoedigen om op piekdagen naar Venetië te komen, en dat het hen zal overtuigen om een rustigere dag te kiezen.

Volgens Venturini hebben veel andere steden die kampen met problemen door massatoerisme, al belangstelling voor het proefproject getoond. Het zou niet alleen gaan over kunststeden in Italië, maar ook Barcelona (Spanje) en Amsterdam (Nederland).