Direct naar artikelinhoud
Terrorisme

Ze leken studenten in een sabbatjaar. Ze waren verkenners van Islamitische Staat, geleid via Facebook

De Facebook-account van Abdelhamid Abaaoud staat nog altijd online. 'Walodiwalo' betekent 'niets voor niets' in Marokkaans Arabisch.Beeld RV

Ze lijken op hun Facebook-posts wel studenten in een sabbatjaar, kriskras door Europa reizend om cultuur op te snuiven, feestjes te bouwen en vakantielieven aan de haak te slaan. Nu zitten ze in de gevangenis als verkenners van de Islamitische Staat. Waren ze echt slechts marionetten in een spel van de topterrorist Abdelhamid Abaaoud?

Mourad Taleb verliet zijn ouderlijke huis in Casablanca op 14 september 2014. Hij had reikhalzend uitgekeken naar de reis. "Binnenkort", staat er bij een Facebook-foto van acht dagen eerder waarop hij poseert voor een halfopen deur, het hemd en de das van zijn baan in het chique zakenhotel Le Palace d'Anfa nog aan.

Dat plunje had hij ingeruild voor hippe versleten jeans en een dito schoudertas toen hij zich wat later in het Turkse Istanbul liet fotograferen. Ja, hij is een Marokkaanse moslim. En nee, hij was niet onderweg naar Syrië.

In de maanden die volgden, trok hij door Griekenland, Macedonië, Servië, Hongarije, Oostenrijk, Tsjechië en Polen. Die reis is stap voor stap te volgen op zijn Facebook-pagina, waar hij de ene keer in beeld verschijnt bij een historisch monument en dan weer op een blitse fuif. Te zien is hoe hij ging zwemmen, biljarten, bowlen en een voetbalwedstrijd van Rapid Wien bezocht. In Polen deed hij een lief op, met wie hij tot in bad toe poseerde en blijkbaar zelfs in het huwelijk trad.

Een kaart met locaties.Beeld RV

Islamitisch was dat meisje niet en van godsdienstigheid is er op zijn Facebook-pagina weinig te zien. Slechts heel af en toe postte hij daar een Arabische spreuk - zoals "we behoren tot Allah en tot Hem keren we terug", dat bij het overlijden van een familielid weerklinkt. Maar op 5 september 2016 werd hij in het Poolse stadje Rybnik opgepakt omdat hij tot de terreurgroep Islamitische Staat zou behoren. Toen hij in Turkije verbleef, zou hij daar de Molenbeekse terrorist Abdelhamid Abaaoud hebben ontmoet.

Een verkenner van Abaaoud in Casablanca.Beeld RV

429 Messenger-berichten

Volgens de aanklacht van het Poolse gerecht vond dat treffen plaats in Edirne, een stadje aan de Griekse grens waar Taleb op 2 oktober 2014 poseerde met een vlag van Raja Club Athletic, zijn favoriete Marokkaanse voetbalploeg. Behalve Abaaoud zou hij daar nog twee andere Belgische IS'ers hebben ontmoet: Khalid Ben Larbi en Soufiane Amghar, de twee kandidaat-terroristen die wat later stierven tijdens de politieactie in Verviers waarmee een aanslag verijdeld kon worden.

Dat de verkenners hun ware bedoelingen zo goed konden verstoppen, is hoogst verontrustend

De hele reis die Taleb ondernam, zou een verkenningsronde geweest zijn in opdracht van Abaaoud. Die was toen al volop bezig met de voorbereiding van terreur. Er waren meer van die verkenners, die meestal met valse papieren van een Syrische vluchteling door Europa moesten trekken en aan Abaaoud verslag uitbrengen. Waar ze geschikte slaapplaatsen vonden, hoe ze zich het makkelijkst verplaatsten en vooral: hoe ze over de grenzen geraakten en alle mogelijke controles doorstonden.

Abaaoud had een speciale Facebook-account om met hen te converseren. Bilal Chatra, een verkenner die in april 2016 in het Duitse Aken werd gevat, wisselde daar in één maand tijd 429 Messenger-berichten mee uit. Die Facebook-account van Abaaoud staat nog steeds online. Ook daar is er geen sprake van religie, en de profielfoto toont een breed lachende zwarte Afrikaan met een geruïneerd gebit en een langgerekte "hahaha" in het Arabisch. Op de vriendenlijst is Mourad Taleb nog altijd present.

Deze verkenner verbleef in Belgrado.Beeld RV

Van vrienden gesproken: de eveneens uit Casablanca stammende Redouane Sebbar kende Mourad Taleb al in 2011. Onverdachte tijden dus. Maar ook Sebbar werd een verkenner van Abaaoud. Hij werd in december 2016 gevat in een asielzoekerscentrum in het noorden van Duitsland, in oktober van vorig jaar werd hij aan Frankrijk uitgeleverd. Daar wordt hij uitdrukkelijk gelinkt aan de mislukte aanslag op een Thalys-trein in augustus 2015, omdat hij hetzelfde traject tussen Brussel en Parijs vijf dagen eerder zou hebben verkend.

De Facebook-account van Sebbar toont dat hij op 16 december 2014 naar Istanbul vertrok. Hij stak de grens met Griekenland over op 4 januari 2015 - drie dagen later dan Taleb - en reisde door naar Servië, Hongarije en Oostenrijk, om in mei 2015 in Duitsland te belanden. Hij poseerde ietsje minder, maar leek net zo goed een toerist. Hij knoopte ook overal vriendschappen aan (zeker niet alleen met moslims), terwijl zijn check-ins langsheen fitnesszalen, winkelcentra en ijssalons leidden. Er staat zelfs een bekende homobar in Thessaloniki bij.

Bastaarden

De dekmantel die de verkenners gebruikten, is zo overtuigend dat je denkt: die wisten niet waaraan ze meewerkten. Dat ze slechts gelukszoekers waren die zich door Abaaoud lieten betalen zonder diens ware bedoeling te kennen. Ze zullen wel hebben beseft dat iets niet helemaal pluis was, maar wellicht dachten ze daarbij aan drugshandel of zo. Als ze op de hoogte waren van de plannen tot bloedvergieten, dan moeten ze wel meesterlijke acteurs zijn geweest om hun rol vol te houden tot in de armen van een westers lief toe.

De hele reis die Taleb ondernam, zou een verkenningsronde geweest zijn in opdracht van Abaaoud

Maar ze wisten blijkbaar duivels goed dat ze dienden voor de moordzucht van het kalifaat. "Bastaarden" en "honden", noemde Taleb in onderschepte sms'en moslims die rouwden om de doden van de Parijse terreur. En op zijn telefoon zijn instructies teruggevonden voor het maken van bommen, net als foto's van mogelijke doelwitten, zo onthulde een Poolse onderzoeksrechter aan de krant Rzeczpospolita. Dat doet vermoeden dat zijn taak zich niet beperkte tot verkennen, maar dat hij ook wachtte op orders om zelf een aanslag te plegen.

Dat de verkenners hun ware bedoelingen zo goed konden verstoppen, is hoogst verontrustend. Want hun vriendenlijsten leiden naar nog veel andere Facebook-profielen van Noord-Afrikanen op eenzelfde reis. P.L. bijvoorbeeld, een jongeman uit Casablanca die in maart 2015 in Griekenland zat. Een maand later verbleef hij in Hongarije, in mei 2016 in een Duits asielzoekerscentrum en nog maar een maand geleden dook hij op in Parijs. Hij is niet alleen bevriend met Sebbar, maar ook met een Marokkaan die in München verblijft en gelinkt is aan Abaaouds verkennersaccount.

Bastaarden
Beeld RV

Niets zegt dat ook hij op terrorisme broedt. De kans is groot dat hij een echte gelukszoeker is. Hij kan samen met Sebbar zijn vertrokken, zonder onderweg geradicaliseerd te zijn. Maar precies omdat de verkenners zich zo goed vermomden, worden ook hun lotgenoten vanzelf een beetje verdacht.

Abaaoud verklaarde kort voor zijn dood dat hij negentig terroristen in Europa had binnengesmokkeld. Bluf? Misschien. Maar er valt duidelijk nog heel wat onderzoekswerk te verrichten.