Antoinette de Jong grijpt goud en doorbreekt de hegemonie

De Jong, opgegroeid in Rottum, een dorpje in Friesland met 690 inwoners, rijdt al langer goed, maar nooit stond ze op het hoogste schavot. Veelzeggend was haar bijnaam: koningin van het brons. ‘Het was de laatste jaren telkens net-niet’, zei ze over de trits aan ereplaatsen. ‘Ik voelde dat ik kon winnen, maar het lukte me maar niet om die laatste stap te maken. Dat was heel frustrerend.’

Deze keer, op de buitenbaan van Collalbo met de besneeuwde bergtoppen als decor, was het net-wel. Of beter gezegd: heel erg wél. Drie van de vier afstanden schreef De Jong op haar naam: de 500 meter, 3.000 meter en 1.500 meter. Alleen op de 5 kilometer moest ze Sablikova, in een rechtstreeks duel, voor zich dulden, maar in die race hoefde De Jong haar ruime voorsprong alleen maar te consolideren.

Na afloop kreeg de Friezin de vraag of het nu welletjes is geweest met die oudjes, doelend op Wüst (32 jaar) en Sablikova (31). De Jong kon er om lachen. ‘Dat is een lekkere kop in de krant hè, als ik nu ja zeg.’ Na een korte pauze: ‘Nou, laat ik het dan zo zeggen: ik ben hard op weg om er tussen te komen.’

Afgelopen drie seizoenen zat De Jong in de ploeg van Ireen Wüst. Ze moest genoegen nemen met een plek in de schaduw, en dat begon steeds meer te wringen. De onderlinge verstandhouding was niet ‘je-van-het’. Spanningen laaiden op. En dan moesten ze op de Olympische Spelen van Pyeongchang ook nog een appartement delen. ‘Ik was zoekende’, zei ze over die periode.

Reddingsboei

Het was schaatscoach Jac Orie die deze zomer een reddingsboei uitwierp voor De Jong. Het bleek, zegt ze, het ontbrekende puzzelstukje in haar carrière. Alle energie die voorheen in moeizame verstandhoudingen ging zitten, kon ze nu in trainingen kwijt. En dat wierp zijn vruchten af. ‘Ik hoefde niet meer te vechten, maar kon weer genieten. Dat gaf een bevrijdend gevoel.’

Niet alleen in fysiek opzicht werd ze dit seizoen sterker, ook mentaal. Bij Orie is ze omringd door topschaatsers als Sven Kramer, Kjeld Nuis en Patrick Roest. ‘Die hele vibe die rondom de ploeg heerst, dat geeft enorm veel vertrouwen. Ik heb alleen maar winnaars om me heen.’

Vrijdag won De Jong de 500 meter in 39,19. Het was haar vierde beste tijd op die afstand ooit gereden, en dan ook nog eens in de buitenlucht. Na afloop kreeg ze de felicitaties van Orie. ‘Maar hij vroeg ook meteen: waarom rij je hier geen persoonlijk record? Dat bedoel ik dus. Je mag best tevreden zijn, maar het kan altijd beter.’

De Jong had zaterdagavond bijna geen hap door haar keel kunnen krijgen van de zenuwen. De helft van haar eten liet ze staan. Jagen, merkte ze, is wat anders dan zelf de prooi zijn. ‘Je kunt alleen maar verliezen. Dat is zo’n ander gevoel.’

Overlevingsmodus

De Jong schakelde over op wat ze ‘de overlevingsmodus’ noemde en deed wat ze moest doen zaterdag. De 1.500 meter won ze overtuigend in 1.57,03. De marge op de afsluitende 5 kilometer met nummer twee Lollobrigida bedroeg 12 seconden, met Sablikova zelfs 21. Maar ze durfde nog altijd niet te juichen. ‘Kop erbij houden’, sprak ze zichzelf toe. ‘Gecontroleerde race rijden.’ En zo geschiedde.

Na afloop kwamen, tot haar eigen verrassing, de tranen. ‘Je bent zo gefocust, je zit zó in het toernooi. Dat is best slopend. Ineens is het dan voorbij en komt alles eruit.’ Als klein meisje keek ze altijd naar de allroundtoernooien, met Sablikova en Wüst. ‘Nu win ik van ze. Het is gelukt. Dat is niet te bevatten.’

De Jong is na Atje Keulen-Deelstra, Tonny de Jong en Ireen Wüst pas de vierde Nederlandse die een Europees allroundtoernooi wint: de EK’s allround bestaan bijna een halve eeuw. Wüst eindigde in Collalbo als vierde en had vrede met die prestatie. De vijfvoudig Europees kampioen kende een moeilijke aanloop vanwege het overlijden van haar ex-collega en hartsvriendin Paulien van Deutekom. Ze wilde er na de zege van De Jong niet meer bij stilstaan. ‘Ik heb gezegd wat ik wilde zeggen. Nu moet alle aandacht naar Antoinette gaan. Dat verdient ze.’