Geitenstop in meeste provincies uit angst voor gezondheidsrisico’s
In vrijwel heel Nederland leggen provincies geitenboerderijen aan banden uit zorgen over gezondheidsrisico’s. Flevoland kwam vorige week als achtste provincie met een ‘geitenstop’ om nieuwe boeren buiten te houden, in Friesland ligt die optie op tafel. Twee andere provincies denken dat ze met hun bestaande beleid de sterk groeiende geitensector klein kunnen houden.
Dit blijkt uit een rondgang van de Volkskrant. De aanleiding voor de zorgen van de provincies is het rapport Veehouderij en Gezondheid Omwonenden uit 2017, waarin het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) andermaal had geconcludeerd dat bewoners in de omgeving van geitenboerderijen iets vaker een longontsteking hebben. De twee grootste geitenprovincies, Noord-Brabant en Gelderland, kwamen kort na het uitkomen van het rapport met een stop.
Het RIVM onderzoekt nog waardoor precies wonen in de buurt van geiten de kans op ziekte verhoogt, maar sluit wel uit dat het komt door Q-koorts. Tussen 2007 en 2011 raakten tienduizenden mensen besmet door het inademen van de Q-koortsbacterie, die onder meer vrijkomt bij het lammeren van schapen en geiten. Afgelopen november maakte het UMC Utrecht bekend dat nog altijd patiënten overlijden aan de infectieziekte. In totaal gaat het om 95 dodelijke slachtoffers en nog ruim 500 chronisch zieken.
Geitenmelkster Trudy: ‘Als we er ziek van werden, dan werkte ik hier niet’
Het besluit tot een 'geitenstop’ in provincie Flevoland is niet ingegeven door de realiteit, maar door emoties, zegt de Lelystadse geitenhouder Wim van Wageningen. Volkskrantverslaggever Pieter Hotse Smit ging op zijn boerderij langs, lees zijn reportage hier.
Lucratief
De epidemie kon niet voorkomen dat melkgeiten de lucratiefste vorm van veehouderij werden. Dit komt met name door de populariteit van geitenkaas en de groeiende vraag naar geitenmelk in China als ingrediënt voor babypoeder. Sinds de eeuwwisseling is het aantal dieren in Nederland meer dan verdrievoudigd tot een recordaantal van 588 duizend in 2018 – ter vergelijking: Nederland telt zo'n 4 miljoen runderen.
Talloze veehouders maakten de overstap omdat de overheid – in tegenstelling tot bij koeien, varkens en pluimvee – geen plafond heeft ingesteld voor het aantal toegestane geiten. Met hun beleid voert een groot deel van de provincies alsnog hun eigen maximum in, wat vermoedelijk een einde maakt aan de dalende prijzen door het toegenomen aanbod van de afgelopen jaren.
Flevoland voelt zich gedwongen tot actie nu eind vorig jaar andere provincies met een geitenstop kwamen. ‘We willen verplaatsing van problemen voorkomen’, zegt een woordvoerder. Voor het handjevol bestaande geitenhouderijen in Flevoland geldt, in tegenstelling tot in andere provincies, nog geen uitbreidingsverbod.
‘Voorbarig’
LTO Flevoland begrijpt de maatregelen, maar noemt het vanwege de onduidelijkheid over de oorzaak voorbarig nu al actie te ondernemen. ‘Wacht eerst het vervolgonderzoek af voordat je definitieve stappen zet’, zegt Arnold Michielsen van de boerenorganisatie. ‘Te gemakkelijk worden conclusies getrokken op basis van dit rapport.’ Gemiddeld zijn er volgens het RIVM elk jaar 1.650 mensen met een longontsteking op 100 duizend inwoners, waarvan ruim 200 worden veroorzaakt door het wonen in de buurt van een geiten- of pluimveehouderij.
Valentijn Wösten, die veel omwonenden bijstaat in milieu- en gezondheidszaken tegen vergunningen voor boeren, herkent in de reactie van LTO het ‘eeuwig rekken en strekken van de boeren voormannen’. Hij begrijpt wel dat in de provinciale bestuurskamers, na wat eerder gebeurde met Q-koorts, deze stap uit voorzorg wordt gezet. Ook oud-GGD-arts en specialist in infectieziekten Jos van de Sande noemde eind vorig jaar bij de NOS de geitenstop van Limburg ‘noodzakelijk’.
Behalve Noord-Brabant, Gelderland, Limburg en Flevoland, hebben ook Zuid-Holland, Overijssel, Noord-Holland en Utrecht een geitenstop. Drenthe en Zeeland denken met hun huidige strenge regels tegen de intensieve veehouderij de geitengroei te kunnen beperken. Terwijl ze in Friesland een stop overwegen, wacht Groningen volgens een woordvoerder af. ‘We hebben nog geen signalen dat ze hierheen willen komen.’
