De Vlaamse regering, milieuorganisaties en zelfs de auto-industrie toonden zich al voorstander van de invoering van een kilometerheffing voor personenwagens. Maar de Vlaming lust het idee niet, tonen enquêtes. Slechts 12 procent is ervoor gewonnen. Nochtans ‘heeft iedereen baat bij de maatregel’, is de conclusie van het Vlaams departement Omgeving op basis van een nieuwe studie, uitgevoerd door Transport & Mobility en de KU Leuven.

De onderzoekers bestudeerden de mogelijkheden om aan de hand van de kilometerheffing een ‘groene taxshift’ door te voeren. Vlaanderen streeft al enkele jaren naar een verschuiving van de lasten op arbeid naar belastingen op milieuvervuiling, volgens het principe ‘de vervuiler betaalt’. Maar tot op vandaag kent ons land, op Frankrijk na, de hoogste belasting op arbeid in de Europese Unie en hinken we achterop wat betreft ‘groene’ belastingen.

De kilometerheffing, zo schrijven de onderzoekers, is het uitgelezen instrument om daar verandering in te brengen. Een heffing van gemiddeld 0,07 euro per kilometer (al dan niet met een hoger tarief tijdens de spits) zou jaarlijks 3,3 miljard euro opbrengen, en een heffing van 0,125 euro zelfs tot 5,6 miljard. Trek daar de huidige inkomsten uit verkeersbelastingen, die zouden worden afgeschaft, en de systeemkosten van af en er blijft in het laatste scenario 3,8 miljard euro over.

Daarbovenop komt 700 miljoen aan verwachte terugverdieneffecten, door de positieve impact van de lastenverlaging op de economie en op de arbeidsmarkt. Zo krijgt Vlaanderen 4,5 miljard euro in het laatje waarmee het de ‘groene taxshift’ kan financieren.

Schonere lucht

Autorijden wordt weliswaar duurder – met gemiddeld 12 tot 27 procent ten opzichte van nu – maar dat zouden bestuurders gecompenseerd zien door de lagere personenbelasting. Bovendien zal als gevolg van de kilometerheffing het verkeer afnemen, met vijf procent bij het laagste tarief tot acht procent bij het hoogste tarief. De tijdwinst die dat op de weg oplevert, is goed voor 347 tot 592 miljoen economische winst.

De onderzoekers verwachten dat ook de CO2-uitstoot met vijf tot acht procent zal dalen. De terugval in de uitstoot van NO2 en fijn stof zou nog hoger liggen, zeker als de heffing ‘voertuigen met lage uitstoot bevoordeelt’. Alles samengenomen, besluit het departement Omgeving, verhoogt de invoering van een kilometerheffing de algemene welvaart in Vlaanderen. ‘Deze studie toont dat er maatschappelijk gezien alleen postieve effecten zijn’, zegt Els Van Hover. ‘Vlaanderen kan een driedubbele slag slaan: lagere lasten op arbeid, minder files en schonere lucht.’

Vlaams minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA) wijst erop dat de kilometerheffing niet ‘met een vingerknip kan worden ingevoerd’. De bedoeling is dat het dossier beslissingsklaar is voor de regering die in 2019 aantreedt.