Zou de as CD&V-MR de N-VA na vier jaar in de hoek krijgen?

De spanning tussen N-VA en CD&V is geen nieuws meer. Dat het op het einde van de feitelijk fors ingekorte legislatuur ook tussen N-VA en MR grondig mis gaat, wel. Die hapering hindert Michel I niet bijkomend – die ligt toch al tegen de touwen – maar zou weleens een grotere impact kunnen hebben dan de jarenlange ruzie onder Vlamingen.

Het is niet uitgesloten dat de manier waarop premier Charles Michel (MR) onlangs in de F-16-discussie zijn eigen regering te kijk zette, later als een breukmoment gezien wordt. Zoals het gezamenlijke interview met Wouter Beke en Michel in De Standaard van 17 januari 2014. Daar hebben CD&V en MR zich volgens sommigen aan elkaar verbonden, om maanden voor de verkiezingen de inzet te verschuiven, weg van de strijd tussen N-VA en PS. Zo’n verbintenis kwam er tussen MR en N-VA nooit. Die alliantie is vooral gebaseerd op afkeer tegen de PS. Dat leverde gemeenschappelijke grond op, maar die relatie bleef veel meer berekend dan die tussen CD&V en MR, die elkaar al jaren kennen.

Franse piste

De voorbije jaren groeide het beeld, vaak door haar eigen onhandigheid, van een geïsoleerde CD&V. Dat is soms ook zo, zoals gisteren nogmaals rond Arco bleek. De laatste maanden verschuift dat beeld wat naar N-VA. Die kiest daar met haar tweebenenstrategie bewust voor: één bestuursbeen in de coalitie, het andere profileringsbeen in de oppositie. Ondanks alle putten verlaten de relaties tussen CD&V en MR vrij ongehavend Michel I. Het is onzeker of over de relaties tussen N-VA en MR hetzelfde gezegd kan worden.

Vrijdag lag de confrontatie tussen MR en N-VA bloot: Vandeput liet weten dat de Franse piste uitgesloten was, wegens niet in de officiële procedure. Daarin heeft hij niets anders dan groot gelijk. Maar de premier floot nog in de vroege ochtend zijn minister terug: dat zal de regering nog moeten beslissen. Als het bewandelen van de Franse piste niet voor de show is, niet enkel om de Fransen het gevoel te geven dat ze zeer ernstig genomen werden, komt er een regelrechte burgeroorlog aan. Zelfs al was het maar voor de show, dan nog is het tekenend dat de premier er al die politieke schade voor over had. Waarna Bart De Wever in De zevende dag op zijn beurt de premier terugfloot: die Franse toestellen komen er nooit.

Michel vernederde Vandeput, maar zette ook de hele Belgische aankoopprocedure te kijk en de deur open naar de lobbycratie. Bovendien was zijn demarche op de persconferentie niet doorgesproken. Voor de goede relaties met de Fransen heeft hij bijzonder veel over. Daar is het beeld weer van België als Noord-Franse kolonie. Als er nog een beetje Vlaams-nationalisme in N-VA zit, moeten ze daar toch revolteren? Eerder slikten ze al dat zij moesten opdraaien voor de stinkende benoeming van Cédric Frère in de Nationale Bank, ook een MR-eis.

Botsing

Bij N-VA en elders volgen ze ook de gesprekken die de premier met Engie voert, het Franse moederhuis van Electrabel. Het is niet uitgesloten dat Engie bezig is met de miljardenfactuur voor de ontmanteling na de sluiting van de Belgische kerncentrales via allerlei constructies te verzachten. Het is niet het enige energiedossier waarin de Franse belangen niet per se stroken met de Belgische. De Franse contacten lopen vaak langs de Zestien.

Er komt allicht nog botsing tussen N-VA en MR. In de arbeidsdeal die Michel nog voor de zomer wil, staan N-VA-Open Vld tegenover CD&V-MR. Die eersten gieten de ideeëndoos uit en willen er nog een laatste forse snok aan geven, CD&V en MR zien dat niet zitten. Het gaat over het soort maatregelen waartegen vakbonden moeiteloos vele tienduizenden stakers en betogers kunnen mobiliseren. Midden in een verkiezingscampagne.

Charles Michel zet, zoals in 2014 enkele maanden voor de verkiezingen, offensief zijn eigen belang in de verf: als N-VA federaal nog wil besturen, zal dat altijd met MR moeten. Ze moeten bij N-VA niet hopen dat de PS voor dat confederalisme zal vallen. Omgekeerd kan MR in heel wat coalities zonder N-VA besturen. Bovendien is Michel niet vergeten hoe Reynders en de N-VA-top begin dit jaar speculeerden over de val van Michel I. De premier is zijn campagne gestart.

Hij wijst de N-VA-vraag af om het recht op asiel en verblijf (in de EU) te scheiden voor wie illegaal arriveert. Michel wil niet verder gaan dan de Europese consensus met pushbacks die zich nu ineens theoretisch aftekent. Waarbij plots allerlei partijen stellen dat ze dat al drie jaar geleden hebben bepleit. Een claim die enkel N-VA geloofwaardig kan uitspreken. Het officiële Belgische regeringsstandpunt zal niet ingaan op de vraag van N-VA om het, tot mislukken gedoemde, plan-Tusk nog te verscherpen.

In het defensie- en asieldossier moet N-VA wachten op wat de premier doet. N-VA, die volgens de overlevering jarenlang de feitelijke leiding van Michel I had, dreigt over haar tweebenenstrategie te struikelen. Of het nu over de begroting of het energiepact gaat, de spreidstand tussen het beleid goedkeuren en het tegelijk bekritiseren wordt pijnlijker. Wie van twee walletjes eet, kan ondertussen tussen twee stoelen vallen.

Beke zei al in de eerste regeringsmaanden dat N-VA meer geblaat dan wol zou opleveren. Als N-VA niet oppast zal dat beeld zich stilaan nestelen. Het alternatief, de boel opblazen, keert zich ook tegen hen. Zou de as CD&V-MR na vier jaar N-VA in een hoek krijgen?