Gladiatoren komen in opstand: American footballers zetten zich af tegen conservatieve, blanke clubeigenaren

De spelers komen vaker in opstand tegen de macht van de eigenaren. Ze zijn het zat om als vee te worden behandeld door de 32 overwegend witte miljardairs, die samen al decennia de koers van de NFL-competitie bepalen. Bijna 1.200 van de circa 1.700 footballers zijn van Afro-Amerikaanse afkomst.

Dankzij sociale media worden individuele sporters steeds invloedrijker, zegt sportmarketeer Peter Kuijpers. "Sporters zijn mega-influencers", stelt Kuijpers. "Uit onderzoek blijkt dat een bekende naam meer wordt vertrouwd dan een merk of club." Dat heeft volgens hem op allerlei manieren effect op verhoudingen in de sportwereld, ook in de NFL.

Colin Kaepernick (31) is de bekendste activist onder de spelers. Hij leidde in 2012 zijn club San Francisco 49ers nog naar de Super Bowl. In 2016 knielde hij tijdens het Amerikaans volkslied als protest tegen de raciale ongelijkheid in zijn land, een daad van verzet die door veel spelers werd gekopieerd en veel discussie veroorzaakte.

In elk ander tijdperk zou hij de Don Quichot van de NFL zijn geweest, kansloos strijdend tegen machtige mannen. Maar omdat hij onder meer via Twitter zijn boodschap bleef uitdragen naar zijn miljoenen volgers verwierf hij steun. Sportmerk Nike strikte hem vorig jaar als campagnegezicht. Vanwege Kaepenicks situatie weigeren popsterren als Rihanna en Cardi B zondag op te treden tijdens de rust van de Super Bowl, het grootste eendaagse evenement ter wereld.

Kaepernick beschuldigt de clubeigenaren ervan dat ze hem bewust negeren vanwege zijn activisme. Toen Washington Redskins dit seizoen twee quarterbacks (spelverdelers) zag wegvallen met gebroken benen was hij statistisch de beste werkloze quarterback beschikbaar. Uiteindelijk koos de club voor iemand die in 2011 voor het laatst een wedstrijdbal gooide.

Basketbalvedette LeBron James, die met zijn 42 miljoen volgers op Twitter meer volgers heeft dan alle footballclubs bij elkaar, uitte felle kritiek. Hij noemde de NFL-clubeigenaren een stel oude, witte mannen met de mentaliteit van slaveneigenaren. James: "Ze hebben iets van: dit is mijn team. Je doet wat ik zeg en anders vertrek je maar."

Homohuwelijk

De eigenaren krijgen geregeld het verwijt vooral rekening te houden met de overwegend witte, conservatieve achterban van de sport. Zo moest Minnesota Vikings-speler Chris Kluwe in 2012 na acht seizoenen plots vertrekken bij zijn club toen hij zich openlijk schaarde achter het homohuwelijk.

Kluwe was al populair als gevatte, uitgesproken twitteraar. Hij zette dat imago in om de strijd aan te gaan met zijn oude club. Hij schoof aan bij talkshows, klaagde de Vikings aan en afgelopen zomer schikte hij met de club. De Vikings maakten daarbij een onbekend bedrag over naar homo-emancipatieorganisaties.

Kaepernick en Kluwe onderstrepen de toegenomen macht van spelers in het socialemediatijdperk. Tegelijk moeten sporters volgens sportmarketeer Kuijpers zorgvuldig met die invloed omgaan. James kreeg na zijn uitspraken over de NFL veel kritiek. Ook van Kaepernick-aanhangers, die vonden dat hij als invloedrijk sporticoon een gevoelige nationale discussie alleen maar meer polariseerde.

Kuijpers: "Eén foute uitspraak kan zo ook veel schade aanrichten.”

De spelers eisen een groter deel van de opbrengst. Met een gemiddeld jaarsalaris van zo'n 2,5 miljoen euro verdienen ze minder dan de honkballers (3,9 miljoen) of basketballers (6,8 miljoen), terwijl de NFL de rijkste sportcompetitie ter wereld is (11 miljard).

Le'Veon Bell (26) is een van de beste American footballers op de running back-positie, de speler die al rennend met de bal onder zijn arm terrein moet winnen. Dit seizoen was hij de eerste die het aandurfde een heel seizoen niet te spelen voor zijn club, om zichzelf transfervrij te maken. Een gok, want Bell kreeg er boetes van ruim 700.000 euro per week voor. Hij verscheurde een deal van ruim 12 miljoen, hopend dat er straks in het voorjaar een club is die hem wel het megacontract voorschotelt waar hij op aast.

Bell kreeg bijval van collega-spelers. San Francisco 49ers-speler Richard Sherman ging op Twitter deze week nog in discussie met een fan die zei dat het moeilijk was sympathie te hebben voor multimiljonairs die meer miljoenen willen. "Maar je hebt dus wel sympathie voor miljardairs", bitste Sherman, refererend aan de steenrijke clubeigenaren.

Ronald Buijs, die zes jaar directeur was van American footballclub Amsterdam Admirals en tal van NFL-spelers onder contract had, kan de actie van Bell begrijpen. "Spelers hebben weinig tijd om geld te verdienen. Een loopbaan duurt gemiddeld nog geen vier jaar." Blessures maken in de gewelddadige sport vaak voortijdig een einde aan carrières. Of anders dreigt vervanging door de jongere garde.

Volgens Buijs is het interessanter om te kijken of de actie van Bell navolging krijgt, als blijkt dat hij krijgt wat hij wil. Dan hebben sterspelers een manier om het van bovenaf gereguleerde transferbeleid van de competitie te omzeilen. De NFL is met salarisplafonds en speciale contracten op zo'n manier ingericht dat sterspelers zo eerlijk mogelijk verdeeld zijn over clubs. Zo blijft de competitie gelijkwaardig, wat een pijler is onder de populariteit van de sport. De afgelopen twintig jaar waren er twaalf verschillende Super Bowl-winnaars.

Buijs: "Als ze allemaal Bell gaan kopiëren, zal de competitie uiteindelijk wel ingrijpen. Plus: zo'n actie is wel echt alleen voorbehouden aan de grote jongens, hoor. Je wordt er niet populair mee, tenzij je talent buiten kijf staat."

Veel blessures

Spelers lopen elke wedstrijd het risico geblesseerd te raken. Een NFL-wedstrijd is een veldslag. Gemiddeld waren er dit jaar 6,6 blessures per wedstrijd. Ter vergelijking: bij het WK voetbal is dat 1,7 per duel. Vaak betekent een blessure het einde van het seizoen, dat slechts vijf maanden duurt. De 1.696 spelers (32 clubs, 53 spelers per team) scheurden dit seizoen 57 kruisbanden, 131 kniebanden en vrijwel elk weekend brak iemand een been of arm. Het is voor fans, coaches en eigenaren de normaalste zaak van de wereld. Maar spelers stuit deze praktijk steeds vaker tegen de borst.

Seattle Seahawks-veteraan Earl Thomas kon het afgelopen jaar niet eens worden met zijn team over een verlenging van zijn aflopende contract. Als 29-jarige speler zocht hij naar meer zekerheid dan zijn club hem wilde geven. Hij besloot toch te spelen, om zo zijn contract op het veld af te dwingen. Al in de derde wedstrijd van het seizoen ging het mis. Hij brak zijn been. Terwijl hij van het veld werd gereden op een brancard stak hij een middelvinger op richting zijn team. Hij voelde zich in de steek gelaten.

Dat NFL-clubs hun spelers weinig zekerheid bieden, wekt al langer wrevel. Het is de enige sportcompetitie in de VS waar het geld in contracten niet volledig gegarandeerd is. Deals staan vol met clausules. Russell Okung, verdediger van de LA Chargers, pleitte afgelopen zomer voor gegarandeerde contracten. “Ik zal nooit begrijpen hoe het miljardairs is gelukt om het publiek te overtuigen van het feit dat spelers, die elke week hun lijf op het spel zetten, ondankbaar zijn", schreef hij op Twitter.

Spelers staan vaker stil bij hun gezondheid sinds bekend is dat ze ernstige hersenschade kunnen oplopen door de dertig tot vijftig klappen die ze per wedstrijd tegen hun hoofd krijgen. Eind 2015 vond een groep hersenonderzoekers uit Boston bij 96 procent van een groep overleden NFL-spelers de hersenziekte (CTE). Het was de eerste keer dat het verband tussen hersenschade en de klappen op het hoofd wetenschappelijk werd aangetoond.

Dit seizoen telde de NFL 135 hersenschuddingen in 256 wedstrijden. Hoe de competitie de komende jaren de gezondheid van de spelers agendeert, zal volgens American footbalkenner John Mahnen de toekomst van de sport bepalen. Mahnen kent de sport van alle kanten; als Amerikaan groeide hij met de sport op, hij liep in de jaren 90 stage bij de club Denver Broncos en werkte daarna voor de NFL.

Met verwondering las hij vorige week een artikel van sportmagazine ESPN, waaruit bleek dat er nog maar één verzekeraar is die zaken wil doen met de competitie. De rest blijft weg van de sport uit vrees voor toekomstige schadeclaims, als het verband tussen hersenschade en hersenschuddingen verder wordt uitgediept.

Mahnen: "Ze hebben ook problemen met het vinden van helmfabrikanten vanwege rechtszaken. Probeer maar eens American football te spelen zonder helm. Dat wordt lastig. De NFL is een bedrijf van 11 miljard euro. Maar als je geen verzekeraar hebt, ben je met een paar rechtszaken zo door dat geld heen." Volgens hem ontkomt de sport er niet aan op korte termijn drastische regelwijzigingen door te voeren.

De komende vier jaar zijn cruciaal, meent hij. Er is een mentaliteitsverandering voor nodig. Mahnen: "Bij spelers is dat aan het ontstaan. Nu is het zaak aan fans en journalisten hetzelfde te beseffen, accepteren en vooral ook te omarmen."

Maandagochtend om 00.30 uur op Eleven Sports.