"We ervaren nog regelmatig agressie van patiënten en bezoekers tegen onze medewerkers", zeggen woordvoerders van tien grote ziekenhuizen in Nederland tegen NU.nl. In veel gevallen wordt de beveiliging bijna dagelijks opgeroepen en bijna wekelijks wordt de politie ingeschakeld.
In 2023 had 61,2 procent van de zorgmedewerkers weleens te maken gehad met agressie, blijkt uit cijfers van statistiekbureau CBS. "Elk incident is er één te veel, maar deze cijfers zijn bizar", zijn meerdere woordvoerders het met elkaar eens.
Vooral verbaal geweld als schelden, bedreigen of discriminatie is toegenomen. Dat geldt volgens vakbonden CNV en FNV ook voor de jeugd- en gehandicaptenzorg. Ook veel ziekenhuizen zien fysieke agressie toenemen, waarbij vaak sprake is van drugs of alcohol.
Aantal meldingen van agressie in Nederlandse ziekenhuizen in 2023
- OLVG in Amsterdam: 811
- UMC in Amsterdam: 597
- LUMC in Leiden: 400
- Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) in Den Bosch: 388
- Isala Ziekenhuis in Zwolle: 346
- Albert Schweitzer Ziekenhuizen (ASZ): 201
- Gelre Ziekenhuizen: 99
De meeste ziekenhuizen zagen een toename ten opzichte van eerdere jaren. Zo zag Isala een ruime verdubbeling van het aantal meldingen sinds 2021 en bij ook het UMC Amsterdam steeg het aantal flink. Niet alle ziekenhuizen hebben direct eerdere cijfers paraat, maar het merendeel meldt een "stijging sinds corona".
Die trend zien ook het Amphia ziekenhuis in Breda, het UMC Utrecht, het Jeroen Bosch Ziekenhuis en het Spaarne Gasthuis in Haarlem. Cijfers van dit jaar zijn nog niet bekend, maar ziekenhuizen hopen met het aangescherpte beleid een daling te gaan zien.
'Oorzaak ligt in verruwing van de maatschappij'
Maar tot nu toe blijft een daling uit en is er niet veel hoop. Volgens de ziekenhuizen zijn er meerdere oorzaken van de aanhoudende agressie tegen zorgpersoneel. "De veranderde maatschappij, minder respect voor zorg en bezuinigingen op politie, justitie, zorg en ggz zijn allemaal redenen", meent een woordvoerder van Isala. Dat beamen ook de woordvoerders van Gelre Ziekenhuizen en het LUMC.
"Het aantal meldingen neemt toe. Dat past in het totaalplaatje van de 'verruwing' van de maatschappij. Dat zien we we ook op sociale media en bijvoorbeeld in het openbaar vervoer", stelt een woordvoerder van Albert Schweitzer Ziekenhuizen. Hij doelt onder meer op de mishandeling van twee conducteurs, waarna het openbaar vervoer drie minuten stillag uit protest tegen geweld.
Ook het ministerie van Volksgezondheid stelt dat het een "wijdverbreid probleem" is. Sinds de coronapandemie is agressief gedrag onder mensen toegenomen, bleek meermaals uit onderzoek.
Verantwoordelijkheid ligt bij ziekenhuizen, maar overheid geeft wel subsidie
Toch blijft een concreet plan om de maatschappelijke agressie aan te pakken vanuit de overheid uit. Eerder vertelde het ministerie aan NU.nl dat de overheid in 2023 met een plan van aanpak zou komen, maar dat is er niet. "Ik ben continu met het werk van mijn voorganger bezig. Het heeft hoge prioriteit", zegt een woordvoerder. "Maar de primaire verantwoordelijkheid ligt bij de ziekenhuizen."
Er zijn wel andere plannen gemaakt. Zo krijgen ziekenhuizen subsidies van de overheid, zodat zij trainingen aan het personeel kunnen geven over weerbaarheid, het herkennen van agressie en de-escalatie. Alle ziekenhuizen die NU.nl heeft gesproken zijn blij met die subsidies, maar het is niet zeker of deze er volgend jaar ook nog zijn.
Met de trainingen wordt de verantwoordelijkheid bij het personeel gelegd. Dat klopt, vinden ziekenhuizen. "We keuren het nooit goed, maar het is er altijd geweest", zegt een woordvoerder van het UMC in Amsterdam. "Het lijkt nu te verharden." Daarom stimuleert het ministerie ziekenhuizen om een zerotolerancebeleid te maken op het gebied van agressie.
'Oppakken van aangiftes blijft uitdaging'
Ook moet laagdrempelig aangifte kunnen worden gedaan. Dat is het ministerie met de ziekenhuizen eens. Zo deed het OLVG in 2023 vijftien aangiftes van buitensporige agressie. De politie maakt bij de registratie geen onderscheid tussen aangiftes in de zorg en aangiftes in andere sectoren en heeft daarom geen verdere cijfers paraat.
"Natuurlijk is het goed als slachtoffers van geweld aangifte doen. Maar het oppakken van aangiftes blijft een uitdaging vanwege het capaciteitstekort bij de politie", vertelt een woordvoerder.
De politie speelt wel een rol bij het aanpakken van agressie in de zorg. Ze wordt niet alleen regelmatig ingezet als een situatie uit de hand loopt (of dreigt te lopen). Maar ze is ook ieder half jaar aanwezig bij gesprekken met zorginstanties en het Openbaar Ministerie over de aanpak van het probleem.
Volg dit onderwerp
Strenger beleid, meer aangiftes, maar geen landelijk meldpunt
"We hebben een beter beleid, strengere regels en we behandelen elke melding serieus", zeggen woordvoerders van Gelre Ziekenhuizen, ASZ, Isala, LUMC, Spaarne Gasthuis, OLVG en het Amsterdamse UMC. "Ook wordt het maken van meldingen gestimuleerd."
Elk ziekenhuis heeft een eigen meldpunt opgezet. Daar kunnen medewerkers ieder agressie-incident - groot of klein - melden. Er is daardoor meer aandacht voor het probleem, waardoor mogelijk meer werknemers zich melden. Toch benadrukken de ziekenhuizen dat het lontje van mensen sinds corona steeds korter is geworden en dat de agressie wel degelijk is toegenomen.
"Het is goed dat er continu aandacht is voor het probleem en onze werknemers zijn beter opgewassen tegen agressie", zeggen woordvoerders van Gelre Ziekenhuizen, ASZ, Isala, JBZ en het LUMC. Ook de beveiliging is aangescherpt.
"Bezoekregels zijn versoepeld, afdelingen zijn afsluitbaar zodat regels beter kunnen worden gehandhaafd en we gebruiken grotere ruimtes", dat helpt volgens het OLVG om agressie te verminderen. "Het interne beleid is verbeterd. Nu hopen we dat terug te zien in de cijfers", aldus Nederlandse ziekenhuizen.
NUjij: Uitgelichte reacties