Direct naar artikelinhoud
Standpunt

Wie pokert met harde brexit speelt in Noord-Ierland met vuur

Wie pokert met harde brexit speelt in Noord-Ierland met vuur
Beeld Tim Dirven

Maarten Rabaey is journalist. 

De Britse premier Theresa May stelde in het Lagerhuis haar plan B voor, in de hoop eind maart een No Deal-brexit te vermijden. Dat haar voorstellen meer op een ‘plan A+’ leken is geen toeval. May zoekt geen applaus maar zet haar stugge parlement voor het blok: haar deal of geen deal. Dit gepoker is riskant. Hoe dichter een harde brexit komt, hoe meer ze met vuur speelt in Noord-Ierland. Daar zaait een republikeinse splinterbeweging voor het eerst sinds lang onrust met bomauto’s.

Niet Mays halfslachtige toespraak in het Lagerhuis gooide maandag hoge ogen, maar de afgesloten straten in het Noord-Ierse Derry waar de ontmijningsdienst een gecontroleerde ontploffing uitvoerde op een gecarjackte postwagen. Op gelijkaardige wijze was zaterdag een bestelauto gestolen en voor het gerechtsgebouw in de stad tot ontploffing gebracht. De politie verdenkt het ‘New IRA’. Deze republikeinse splintergroep probeert zich sinds 2012, zonder veel succes, te kneden naar het model van het historische Iers Republikeins Leger (IRA) dat een gewapende strijd voerde om het Ierse eiland te verenigen.

Troubles

De explosie riep bij veel Britten en (Noord-)Ieren nare herinneringen op aan de ‘Troubles’ – het sectair geweld tussen de katholieke republikeinen en pro-Britse, protestantse, unionisten dat tussen eind jaren zestig en 1998 meer dan 3.600 levens eiste. Dankzij het Goede Vrijdag-akkoord kwam een einde aan deze vuile oorlog, waarin het Britse leger de grens met Ierland militariseerde. Het vredesakkoord opende de grens. Hierdoor werd de culturele en economische band tussen Belfast en Dublin aangehaald. Ook eindigden de smokkelpraktijken waarmee terreurgroepen zich financierden. Sommigen ruiken na brexit een nieuwe kans.

De ondermijning van het Goede Vrijdag-akkoord en bloedvergieten vermijden moet absolute voorrang krijgen, desnoods door het hele brexitproces uit te stellen
Maarten Rabaey

Aan beide zijden van de Ierse grens bestaat de terechte vrees dat piepkleine splintergroepen, zowel republikeinse als unionistische, het No Deal-scenario van een ‘harde’ Ierse grens willen gaan misbruiken om zichzelf met geweld terug op de kaart te zetten.

Zeilen bijzetten

Spoedonderhandelingen over de Ierse grenskwestie dringen zich dus op, met de Ierse Republiek die een essentiële speler is in het vredesproces, met de Iers-republikeinse partij Sinn Féin (die ooit banden had met het IRA) en met Mays gedoogpartner in Westminster – de Noord-Ierse DUP. Deze radicale unionisten, van wie sommige leden vroeger ook banden hadden met terreurgroepen, voelen namelijk ook niets voor Mays huidige akkoord met de EU uit vrees dat er een harde grens zou komen in de Ierse Zee, tussen Noord-Ierland en het VK.

Premier May moet nu alle zeilen bijzetten om zowel republikeinse als unionistische radicalen in het gareel te houden. De ondermijning van het Goede Vrijdag-akkoord en bloedvergieten vermijden moet absolute voorrang krijgen, desnoods door het hele brexitproces uit te stellen.