Een bizarre vrijmibo bij Kunstfort bij Vijfhuizen en een vuurrode Oude Kerk
Absurdisme vs. kapitalisme
Vanuit een te warme voorjaarsdag belandde ik in het koele duister van het Kunstfort bij Vijfhuizen. Begin vorige eeuw mocht dit fort helpen Amsterdam te verdedigen, nu is er kunst te zien in het fort en in een loods.
In het fort heersten anarchie en absurdisme. Er vond een bizarre vrijmibo plaats. Statafels in de vorm van glazen bier en een speech van een figuurtje van klei uit een geluidsbox: ‘Jouw geest verwoest jouw productiviteit!’ Ik kende kunstenaar Catherine Biocca (34) al van haar maffe presentaties op de Rijksakademie. Ook deze presentatie droop van de gekkigheid: een munten-kotsend standbeeld, schimmelende sinaasappels en chique kettingen die me vermanend toespraken.
Biocca probeert hier het kapitalisme met absurdisme te bestrijden, begreep ik uit de zaaltekst en de uitleg van artistiek directeur Zippora Elders. Ik kan niet beloven dat dit haar lukt. Wel raakte ik gefascineerd door een opdracht die de kunstenaar aan de vrijwilligers van het Kunstfort gaf. Die moeten af en toe in de installatie gaan staan en met een door Biocca gefabriceerde kunsthand een van de beelden laten bewegen. Liefst zonder de toeschouwer daarbij een toelichting te geven. Een lastige opgave; niet in elke vrijwilliger schuilt een wannabe-absurdist.
Semantisch bruggetje: dat woordje ‘kunst’ in ‘kunsthand’ is dubbelzinnig. Kunst omdat het onecht is en kunst omdat het kunst is. Een kunstkunsthand dus eigenlijk? Biocca speelt met het onechte en daarom absurde: geen echte speech, maar een overdrijving, en een pratend sieraad, dat kan natuurlijk niet. In de loods verderop presenteert het Kunstfort een kunstenaar die haar zeggingskracht juist ontleent aan de waarachtigheid van haar kunst. De website van het Kunstfort belooft zelfs: ‘Er kwam geen manipulatie aan te pas.’
Waaraan? Aan de fotografische afdrukken van Eva-Fiore Kovacovsky (38). In de expositieruimte hangen grote blauwe doeken met witte afdrukken. Dit zijn cyanotypieën: Kovacovsky heeft de doeken gedrenkt in chemicaliën, waardoor de delen waarop licht valt blauw worden. Die witte afdrukken zijn van de vruchten en bladeren van tropische bomen, levensgroot dus. Prachtig. Soms leidt de conceptuele uitleg af. Dan valt bijvoorbeeld te lezen over de locatie waar zij de doeken belichtte, bij een treinstation op Sri Lanka, dat (nu komt het) ongeveer uit dezelfde tijd komt als de uitvinding van cyanotypie. Tikkeltje vergezocht? Hier had haar absurdistische collega Biocca kunnen ingrijpen: soms leidt een toelichting maar af.
Catherine Biocca, Ancient Workers & Eva-Fiore Kovacovsky, Sequoia Grove, Kunstfort bij Vijfhuizen. t/m 01/7.
Eindbaas
Natuurlijk zijn er kunstenaars die niet onverdienstelijk lesgeven, cocktails shaken, kalligraferen of koken. Binnen het genre multitalenten heb ik deze week de eindbaas gevonden. De Amerikaanse kunstenaar Jessica Segall (40) zwemt met wilde beesten, kent trapezekunsten en maakt muziek. Op YouTube staat een filmpje waarin ze in zeven minuten in een schimmenspel zingend de geschiedenis van maïs als landbouwgewas in de VS uitlegt (echt waar). Als dat al mindblowing klinkt, ga dan kijken hoe ze met een tijger en een krokodil zwemt bij galerie Fons Welters.
Jessica Segall, Uncommon Intimacy, Galerie Fons Welters, Amsterdam. t/m 16/6.
Doka-Kerk
Typisch het idee van een overambitieuze kunstenaar: de 1.600 vierkante meters raam van de Amsterdamse Oude Kerk afplakken met rode folie. Het lukte nog ook. De kerk is nu een soort mystieke doka. Giorgio Andreotta Calò (39) is van de grote gebaren. Zijn toenmalige atelier in de Amsterdamse Rijksakademie zette hij in 2010 eens vol water, zo veel dat een ruit barstte. Hij liet zich niet van de wijs brengen. Vorig jaar liet hij in het Italiaanse Paviljoen op de Biënnale van Venetië wederom liters water aanrukken voor een spectaculaire installatie. Hij zette ook eens zogenaamd een bijna honderd jaar oude Italiaanse schouwburg in de fik, net echt, met rood licht en rookmachines.
En nu de Oude Kerk. Die ging niet in de fik, maar nu al het daglicht rood is gefilterd lijkt het binnen warmer, merkt directeur Jacqueline Grandjean op. Dat voelde ik ook. Dit rood is op te vatten als een katholiek filter, begrijp ik – de kerk is gebouwd als katholieke kerk. Na de beeldenstorm werd de kerk leeg en sober, op een paar glas-in-loodramen na. Waarom die gespaard bleven, is niet bekend.
Grandjean wijst erop dat ze toch niet helemaal intact zijn. De protestanten verwijderden in een wolkenpartij een afbeelding van God, daar kwam een neutraal doorkijkje voor in de plaats. Gedurende de tentoonstelling zal Calò
nog elementen toevoegen. Van die glas-in-loodramen gaat hij een foto maken: niet door ze te fotograferen, maar door er lichtgevoelig papier tegenaan te plakken.
De kunstenaar werkt ook nog aan de ruimte waar ooit een beeldengroep het Heilig Graf verbeeldde. Die zal na de tentoonstelling permanent rood blijven, het raam wordt vervangen. En straks schijnt het licht van buiten een paar weken per jaar precies daar waar die beeldengroep stond. Tussen Pasen en Pinksteren, met hulp van een spiegel aan het huis van de achterburen van de kerk. Misschien komt er zo een ‘hedendaagse bedevaart’ op gang, zegt Grandjean, om te kijken naar wat er niet meer is.
Giorgio Andreotta Calò, Anastasis, Oude Kerk, Amsterdam. t/m 23/9.
SHOW DON'T TELL:
