OVERZICHT. De tweede zoo van Antwerpen: deze dieren (her)leven in de Schelde

VOGELS

Enorme aantallen vogels vliegen over de Schelde en volgen de rivier tijdens hun trektocht. Maar er leven er ook op de Schelde, zoals de bergeend. “Dat is de meest voorkomende eendensoort daar. Zij haalt haar voedsel uit de modder”, zegt ornitholoog Gerald Driessens (Natuurpunt). “Dat doen de kluut, grutto, scholekster, wulp en tureluur trouwens ook. Die vogelsoorten zijn de belangrijkste die leven langs de rivier. Ze broeden er op de oevers.”

RAT

Het meest voorkomende zoogdier in de Schelde is de bruine rat. Maar ook de woelrat en de muskusrat leven in het water. “Al wordt die laatste intussen actief bestreden, omdat het een exotische soort is (uit Amerika, red.) en een nadelig effect heeft op de dijken.”

OTTER

Vroeger waren er zo veel otters dat er premies werden uitgedeeld om ze te bestrijden, zegt Diemer Vercayie, zoogdierenexpert van Natuurpunt. “En door de watervervuiling verdwenen ze helemaal. Maar in 2012 werden er op drie verschillende plekken opnieuw gespot. Er is zelfs weer voortplanting vastgesteld. Het is dus mogelijk dat ze opnieuw sterk uitbreiden, tenminste als ze van de wegen blijven. De grootste bedreiging voor de dieren is namelijk het verkeer.”

BEVER

Ook de beverpopulatie is aangegroeid. Twaalf waarnemingen in 2010, maar in 2016 waren het er maar liefst 248. “De populatie is daarom niet vertwintigvoudigd, maar van de bever is wel zeker is dat hij zich volop uitbreidt”, zegt Vercayie. “Voor 2002 zaten er geen meer in de Schelde. Toen waren ze in heel Europa bijna uitgestorven, tot er een herintroductie kwam. Nu zijn ze nog altijd een bedreigde soort, maar ze breiden zich wel nog verder uit. En met hoe meer ze zijn, hoe sneller ze zullen uitbreiden.”

WATERSPITSMUIS

“Een zeer zeldzame soort die op insecten jaagt in het water”, zegt Vercayie over de waterspitsmuis. “Ze jaagt op het zicht, en daarvoor heeft ze dus proper water nodig. Als het water weer echt helder is, kan de muis dus in grotere getale terugkeren. Maar wel alleen in de stroompjes of moerasgebieden errond, in de Schelde zelf is de stroom te hard.”

BRUINVIS

Deze dolfijnachtige zwemt normaal in de Noordzee, maar vermoedelijk komt hij meer naar de Schelde om vissen te vangen. “Al zullen we hem hier niet dagelijks spotten in de rivier, de bruinvis is er zeldzaam”, zegt Vercayie.

“BIJVANGST”

Tijdens de tellingen van de vissoorten werden ook kleine kreeftachtigen mee opgevist, zoals garnalen en krabben.

ZEEHOND

In 2010 werden nog acht gewone zeehonden waargenomen, in 2016 waren dat er al 58. De zeehond is dus aan een heropleving bezig, zegt Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege. Met dank aan het water dat steeds properder wordt en het leven dus opnieuw doet aanwakkeren. “Al betekenen die stijgende waarnemingen niet dat de populatie evenveel is gestegen”, zegt Vercayie. “Sommige zeehonden kunnen verschillende keren gespot zijn. Maar ze zijn er natuurlijk wel. Ze planten zich niet voort in de Schelde, maar ze komen er wel eten zoeken.”

INSECTEN

De Schelde zit vol insecten. Hoe properder het water, hoe meer diversiteit. “Vooral het vaker voorkomen van duikerwantsen, bepaalde muggenlarven en waterkevers wijst op een verbeterde waterkwaliteit”, zegt Jan Soors van INBO. “Op lange termijn kan bij een verdere verbetering ook de rivierrombout – een libellensoort – er voorkomen, net zoals kokerjuffers of eendagsvliegen.”

VISSEN

Minstens 45 verschillende vissoorten heeft het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek in 2017 in de Schelde geteld. Ooit was er amper één vis te bespeuren, omdat er door vervuiling te weinig zuurstof was voor de dieren. Hun aanwezigheid is dus een graadmeter voor de kwaliteit van het water.