Het Ramsar City-label is een onderscheiding die nog maar sinds 2018 wordt uitgereikt door de conventie van Ramsar. Ze werd in 1971 opgericht in de Iraanse stad en 172 landen wereldwijd hebben ze intussen ondertekend. De conventie heeft tot doel om wetlands wereldwijd te beschermen en te promoten. Mechelen is de eerste stad in de lage landen die deze erkenning krijgt. Dat maakte ze niet toevallig zondag bekend, op de Wereld Wetlands Dag.
“Als voortrekker in duurzaam waterbeheer en natuurbescherming zetten we ons daarmee op de internationale kaart naast steden als het Zwitserse Genève en het Zuid-Afrikaanse Kaapstad”, vertelt burgemeester Bart Somers (Voor Mechelen). Hij maakte zondag mee een wandeling door het Mechels Broek, een van de bekendste wetlands in de Dijlestad.
Natuurlijke biotopen
De broeken vormen al eeuwenlang natuurlijke biotopen in het Mechelse. De erkenning is een bekroning voor de inspanningen die Natuurpunt en de stad intussen al jaren leveren om de natte natuur en het water in en rond de stad in ere te herstellen. Een recent voorbeeld is de herwaardering van de Barebeekvallei in Muizen als wetland. Dankzij het Europese Life Wetlands 4Cities-project, dat intussen drie jaar loopt, kan liefst 340 hectare aan waterrijk gebied rekenen op herstel.
“Onze vereniging is al jaar en dag voorloper in het herstellen van wetlands”, zegt Noah Janssens, algemeen directeur bij Natuurpunt. Vorig jaar stelde de natuurvereniging nog haar Wetlandplan voor om meer dan 1.500 hectare natte natuur in Vlaanderen te herstellen. “In en rond Mechelen loopt er sinds 2022 het Europees project. Dat is een unieke samenwerking met de stad om natte natuur in stedelijke omgevingen in ere te herstellen.”
De ambitie van de stad Mechelen is groot. “We hebben de lat hoog gelegd. We zijn onderweg om 640 hectare wetlands te beschermen. Dat is tien procent van onze oppervlakte, cruciaal voor het herstel van de biodiversiteit”, zegt Kristof Calvo (Voor Mechelen), schepen van Natuur- en Groenontwikkeling.
Overtollig water
Bovendien verminderen wetlands, die overtollig water kunnen opvangen, het risico op overstromingen. “Het zijn krachtige klimaatbuffers, want in lange periodes van droogte zorgen ze voor verkoeling. Zeker in steden, waar het tijdens een hittegolf ’s nachts tot bijna tien graden warmer blijft, is die hittespons een zegen”, legt Calvo uit. Om die reden maakt Mechelen nog meer plannen om de natte natuur verder uit te breiden. Denk bijvoorbeeld aan het ontharden van de Vrouwvliet.
Op die manier knoopt de Dijlestad letterlijk opnieuw aan met haar waterrijke geschiedenis. Burgemeester Somers merkt op dat Mechelen historisch werd gebouwd aan de Dijle, de Zenne en hun broeken. “Omwille van ziektes en overstromingen keerden we lange tijd onze rug naar het water en dat verleden”, zegt hij. Zo werden de vlieten in de historische binnenstad een voor een dichtgegooid.
Sinds de eeuwwisseling is daar verandering in gekomen. “Water heeft in het verleden welvaart naar onze stad gebracht, vandaag is het essentieel voor de leefbaarheid van onze stad. En dus zijn we het water opnieuw volop gaan omarmen”, vertelt Bart Somers. Als burgemeester voerde hij de voorbije twintig jaar een beleid om opnieuw vlieten open of aan te leggen. Blikvangers zijn de Melaan en de Oude Melaan tussen de Munt- en de Zakstraat.
Een zeer ambitieus project is ook het Masterplan Binnendijle om de Mechelaars nog sterker te verbinden met de natuur en het water van de Dijle. “Het zijn allemaal ingrepen waardoor de Mechelaars opnieuw kunnen genieten van het water in onze binnenstad en de natte natuur rondom. En dus is deze prijs een heel mooie erkenning voor de voortrekkersrol die onze stad speelt inzake klimaatverandering. Niet enkel in de Benelux, maar ook daarbuiten.”
LEES OOK. Aanleg nieuwe Mechelse vliet tovert historische brug uit 1772 tevoorschijn: “Het is een pareltje!”
