'Mijn moeder vreest dat ik de verkeerde mensen boos maak'
Bijna niemand heeft thuis internet in Cuba. En zelfs onschuldige grapjes gelden al snel als subversief. Toch wil ook de Cubaanse jeugd vloggen.
‘Rotwind’, moppert Pedro Veitia terwijl hij zijn selfiestick wat korter afstelt. Het is bloedheet in de Cubaanse hoofdstad Havana. De enige verkoeling komt van een stevige bries die vanuit de Caraïbische zee de stad in waait. ‘Mijn externe microfoon is kapot’, aldus de 23-jarige YouTuber. ‘En met deze wind krijg ik de audio nooit goed.’
Veitia is bezig met de opname van een nieuwe serie voor zijn kanaal ‘Pedrito el Paketero’(Kleine Pedro de Pakketbezorger). ‘Het idee is om dezelfde vraag te stellen aan verschillende mensen’, legt hij uit. ‘Dat bestaat niet in Cubaanse media, dat willekeurige voorbijgangers hun mening geven.’ In deze eerste aflevering luidt de vraag: Welk land gaat het WK voetbal winnen? ‘Ik zou iets best over politiek willen vragen’, aldus Veitia. ‘Maar dan zou niemand antwoorden.’
Zijn vriendin Anabell Vigo (17), eveneens YouTuber, assisteert hem. Beiden maken video’s over het dagelijks leven in Havana. Hun snelheid en ironie vormen een groot contrast met de oerconservatieve staatstelevisie. ‘Ik wil met humor de problemen laten zien’, aldus Vigo. In een van de best bekeken video’s op haar kanaal ‘Anita con Swing’ gaat ze op zoek naar een verjaardagscadeau voor haar moeder. ‘Ik had twee dollar, daar kun je ook in Cuba niks voor kopen.’
Het leven van een Cubaanse YouTuber gaat niet over rozen. Minstens de helft van de Cubanen heeft nog nooit van het videoplatform gehoord, de rest peinst er niet over kostbare internettijd te verspillen met het ontdekken van video’s. ‘YouTubers in de rest van de wereld halen hun eerste tienduizend abonnees uit eigen land’, zegt Veitia. ‘Maar wij moeten ons van het begin af aan richten op een internationaal publiek. In Cuba zijn geen abonnees te halen.’
Niet dat Cubaanse jongeren geen video’s kijken, maar ze doen dat offline, via ‘el paquete’. Internet is schaars en duur in Cuba, en de bevolking is arm. Het pakket is een illegale manier om offline in de informatiebehoefte te voorzien. Het is een terabyte aan series, muziek, films, kranten en tv-programma’s die wekelijks wordt vernieuwd en via harde schijven huis aan huis wordt verspreid. De herkomst is een groot mysterie.
Tot voor kort hadden Veitia en Vigo een eigen map in het pakket. ‘Maar je weet nooit hoeveel mensen je video’s dan ook echt zien’, aldus Vietia, die zelf een aardig zakcentje verdient als doorverkoper van het pakket. ‘Mijn klanten betalen een dollar per week’, legt hij uit. ‘Ze krijgen per persoon twee uur de tijd om mappen te kopiëren van mijn harde schijf. Lang niet iedereen kopieert de YouTubers.’
Inmiddels zijn de twee uit het pakket gegooid. ‘De samensteller vond de video’s te subversief’, aldus Veitia. ‘Ik had een video gemaakt over de orkaan Irma. Ik deed alsof ik een nieuwslezer was, en vertelde dat de snor van Camilo was afgewaaid. Je weet wel, die oude guerrillero die staat afgebeeld op het Revolutieplein.’ Vigo giechelt: ‘Dat is toch supergrappig?’
Iene-miene-mutte
In een andere video dollen ze over de parlementsverkiezingen. ‘Ik ga stemmen’, zegt Veitia, waarna hij vuilnis in een container gooit. Een woordgrap: votar (stemmen) en botar (weggooien) klinken hetzelfde. Daarna filmt hij zichzelf stiekem in het stemhokje, waar hij Iene-miene-mutte zingt. ‘Mijn moeder moest wel lachen, maar ze maakt zich ook zorgen. Ze vreest dat ik de verkeerde mensen boos maak.’
Veitia’s kanaal heeft 749 abonnees, Vigo 906. ‘Zij is een meisje, dan is het gemakkelijker’, bromt Veitia. ‘Sinds we niet meer in het pakket zitten, heb ik veel nieuwe abonnees gekregen, ze missen ons blijkbaar’, vertelt Vigo stralend. ‘YouTube begint te betalen vanaf duizend abonnees en vierduizend afgespeelde minuten’, aldus de scholier. ‘Maar dat geld kunnen we hier niet ontvangen door het handelsembargo.’
De mooie plekken
De populairste YouTuber in Cuba is de 19-jarige Frank Camallerys. Hij laat mooie plekken op Cuba zien en vertelt over de cultuur, het eten en de muziek.
In Cuba heeft vrijwel niemand thuis internet, en ook Camallerys loopt vanaf zijn huis twee kilometer naar de dichtstbijzijnde publieke hotspot.
De verbinding is gammel, een video uploaden kost bijna een uur. ‘Maar het is de moeite waard’, vindt hij. Zijn kanaal ‘Camallerys vlogs’ heeft ruim tienduizend abonnees. ‘Ik zou ongeveer 200 dollar per maand kunnen krijgen van YouTube’, vertelt hij. ‘Maar dat kan alleen als ik iemand in het buitenland het beheer geef over mijn kanaal. En er is niemand die ik genoeg vertrouw.’
De vlogger verdient wel op andere manieren geld. ‘Reisbureaus betalen mijn tripjes’, vertelt hij. ‘En ik krijg geld voor het dragen van bepaalde schoenen of kleding.’ Camallerys is populair, maar krijgt ook kritiek op zijn video’s. ‘Ze zeggen dat ik het echte Cuba niet laat zien’, aldus de vlogger. ‘Maar waarom moet ik ellende tonen?’ Camallerys plukt nadenkend aan zijn perfect getrimde baardje. ‘Politiek interesseert me niet.’
Urenlang verhoor
Daarmee begeeft hij zich in veiliger water dan sommige collega’s. Cubaanse autoriteiten houden graag volledige controle op de media, en ze lijken te worstelen met de vloggers, een voor hen nieuw fenomeen. Onlangs is een YouTuber buiten Havana urenlang verhoord door de politie. ‘Wie is de voorzitter van de YouTubers?’, vroegen ze haar. ‘Wie is jullie leider?’
In Havana zijn Vigo en Veitia alweer aan het nadenken over hun volgende video. Van de politie hebben ze nog nooit last gehad, en ze maken zich daarover ook geen zorgen. ‘We maken gewoon grapjes’, zegt Vigo. ‘Daar kan toch niemand toch op tegen zijn?’
