Europa werkt aan asielcentra in Noord-Afrika

Donald Tusk, de voor­zitter van de Europese Raad, wil dat de EU-leiders volgende week op hun top in Brussel een nieuwe stap zetten in de strijd tegen de illegale migratie vanuit Afrika. De afhandeling van asielaanvragen in landen in Noord-Afrika moet een uitweg bieden uit de nieuwe migratiecrisis die ontstond als gevolg van het incident met de Aquarius en de spanningen binnen de Duitse regering (DS 18 juni).

Migranten die in de territoriale wateren voor de kust opgepikt en gered worden, zullen naar ‘regionale ontschepingsplatforms’ gebracht worden. ‘Zulke platforms moeten leiden tot een sneller onderscheid tussen economische migranten en mensen die internationale bescherming nodig hebben. Dit zal de prikkel verminderen om de gevaarlijke reis aan te vatten’, staat in de ontwerpconclusies van de top die nu al circuleren.

De economische vluchtelingen moeten zo snel mogelijk naar hun land van oorsprong teruggebracht worden. Migranten die wel kans ­maken op erkenning als vluchteling, zouden via een luchtbrug hervestigd worden in de EU.

Aanzuigeffect

De lidstaten bespreken het voorstel donderdag een eerste keer. Maar de overtuiging wint bij steeds meer Europese leiders veld dat er iets moet worden gedaan buiten Europa, als het logistiek en juridisch haalbaar is. Dat bleek ook tijdens de jongste contacten die premier Charles Michel (MR) had met de Duitse kanselier Angela Merkel, de Franse president Emmanuel Macron en Donald Tusk.

Enkele EU-leiders voeren al gesprekken met collega’s in Noord-Afrika. Of die landen instemmen met dit concept, is nog onduidelijk. Zo is er een reëel risico dat het systeem een aanzuigeffect creëert. Is het houdbaar als de herkomstlanden niet mee­werken en duizenden migranten vast komen te zitten in die centra? En komt er dan een spreidingsplan in de EU voor wie erkend wordt als vluchteling?

Een Europese diplomaat benadrukt dat het concept nog verder uitgewerkt moet worden. Vanwege het gevoelige karakter van de onderhandelingen vermeldt de ontwerptekst niet in welke landen de centra zouden komen. Zeker is dat ze financiële steun zouden krijgen in ruil voor het gebruik van hun grondgebied.

Om te anticiperen op mogelijke kritiek, wijst de diplomaat erop dat het concept na het incident met de Aquarius verdedigd werd door Vincent Cochetel, speciaal gezant van UNHCR voor de Middellandse Zee. ‘De Europese landen aan de Middellandse Zee moeten hun verantwoordelijkheid nemen, maar ook de landen van Noord-Afrika’, verklaarde Cochetel. Hij wees erop dat dit model al gebruikt werd in de jaren 70 in Zuid-Oost-Azië bij de crisis met de Vietnamese bootvluchtelingen.

België bestudeert het voorstel nog. Maar voor N-VA-voorzitter Bart De Wever is het duidelijk dat België Tusk moet steunen. ‘Wat zijn die regionale platforms anders dan pushbacks die niet zo genoemd mogen worden? Dit is een totale ommekeer.’

Eén Europees asielbureau

Op hun bilaterale top even buiten Berlijn benadrukten de Duitse bondskanselier Merkel en de Franse president Macron dat een Europese oplossing belangrijker is dan ooit. ‘Eenzijdige, ongecoördineerde acties kunnen de EU splijten en Schengen in gevaar brengen. Dit zou uiteindelijk leiden tot een stijging van de migratie naar Europa.’ Ze pleiten voor de oprichting van een Europees Asiel­bureau om de afhandeling van asielaanvragen in de verschillende lidstaten te harmoniseren en de asielprocedures aan de buitengrenzen te verwerken. (bar)