Waarom de Amerikaanse kritiek op Mensenrechtenraad niet onterecht is

De Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties is een organisatie ‘die naam onwaardig’, zei Nikki Haley, de Amerikaanse ambassadrice bij de Verenigde Naties, geflankeerd door minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo. ‘Het is een hypocriete organisatie met enkele van de zwaarste mensenrechtenschenders onder haar leden’, ging de ambassadrice voort. Al ruim een jaar dringt Amerika aan op grondige hervormingen. Maar volgens Haley verzetten landen als Rusland, China, Cuba en Egypte zich daar tegen. Ze zijn lid van de Raad, enkel om hun eigen gitzwarte mensenrechtenreputatie te verdoezelen, aldus de Amerikaanse.

Het is voor het eerst dat een land vrijwillig uit de Raad stapt. Amerika doet dat halverwege zijn termijn van drie jaar. De VS bouwen zo voort aan een zorgwekkende trend. Trumps campagneslogan ‘America First’ betekent dat Amerika internationale samenwerkingsverbanden verlaat bij een inhoudelijk meningsverschil of wanneer de VS het gevoel krijgen dat hun belangen niet worden gediend. Zo trok Trump eerder al zijn land terug uit het klimaatakkoord van Parijs, uit de nucleaire deal met Iran en uit de Unesco, de cultuurorganisatie van de VN.

Landen met bedenkelijke reputatie

De Mensenrechtenraad is een intergouvernementeel orgaan van 47 VN-lidstaten, die vergaderen in het Zwitserse Genève. In diezelfde stad houdt ook de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten, de Jordaanse carrièrediplomaat Zeid Ra’ad al Hoessein, kantoor. Het gaat echter om twee verschillende diensten. Binnen de VN-structuur geniet de Hoge Commissaris het hoogste gezag inzake Mensenrechten, want hij rapporteert rechtstreeks aan de VN-secretaris-generaal. Tegelijk wijzen analisten op de – misschien niet toevallige – timing: Amerika verlaat de Mensenrechtenraad één dag nadat Zeid Ra’ad striemende kritiek had op Trumps beleid om migranten aan de Mexicaans-Amerikaanse grens te scheiden van hun kinderen.

De Mensenrechtenraad is opgericht in 2006 ter vervanging van de Mensenrechtencommissie, omdat die gold als uitermate gepolitiseerd en daardoor een erg slechte reputatie had. Haleys kritiek op de huidige Mensenrechtenraad is niet helemaal onterecht. De Raad telt inderdaad heel wat leden met een erg bedenkelijke reputatie inzake mensenrechten, om er met Congo, China, Egypte, Rwanda, Venezuela of Saudi-Arabië slechts enkele te noemen. De Amerikaanse VN-ambassadrice verwees naar Congo, dat vorig jaar werd aanvaard als lid van de Mensenrechtenraad, terwijl er tegelijk massagraven werden ontdekt en hekelde een gebrek aan aandacht voor schendingen in Venezuela en in Iran.

België is ‘ontgoocheld’

Tegelijk besteedt de Mensenrechtenraad, aldus Haley, wel steevast buitensporig veel aandacht aan Israël en de situatie in de bezette Palestijnse gebieden. Volgens de Amerikaanse ambassadrice is dat het gevolg van ‘politieke vooringenomenheid’. Al van bij de oprichting van de Raad is de Palestijnse kwestie een vast agendapunt. Geen enkel ander land of conflict ter wereld wordt in de Raad als een apart agenda-item op elke nieuwe vergadering besproken. Sinds 2006 heeft de Mensenrechtenraad meer dan zeventig resoluties aangenomen die Israël bekritiseren – dat is tien keer meer kritiek dan Iran ooit kreeg. Op één dag keurde de Raad maar liefst vijf resoluties tegen Israël goed. Sinds Amerika lid was van de Raad kwam er echter veel meer evenwicht in die resoluties.

Critici in de VS wijzen er dan ook op dat Amerika zijn bondgenoot Israël niet langer kan verdedigen in de VN-Mensenrechtenraad en dat de VS met deze terugtrekking hun eigen rol en gezag op het wereldtoneel inperken.

Ook ons land, dat sinds 2016 lid is van de Mensenrechtenraad en onlangs ook is verkozen als niet-permanent lid van de VN-Veiligheidsraad, betreurt de Amerikaanse terugtrekking. ‘Ik ben ontgoocheld’, reageert minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) met een tweet. ‘België blijft volop achter deze essentiële instelling staan, zodat ze haar rol kan blijven spelen.’