De arbeidsmarkt hervormen en onze productiviteit verhogen, om zo de betaalbaarheid van ons sociaal systeem te garanderen: dat is de filosofie van Arizona om deze hervorming door te voeren. In het regeerakkoord wordt gewag gemaakt van sociale kosten die stijgen van 161 miljard vorig jaar naar 198 miljard tegen het einde van de regeerperiode. En daarom moeten meer mensen aan de slag, klinkt het. Bedoeling is de werkzaamheidsgraad te verhogen richting 80 procent, een doelstelling die al verschillende keren werd geformuleerd. Ook door andere regeringen.

Om dat te verwezenlijken, voorziet de regering een rist maatregelen, zoals werken meer laten lonen of langdurig zieken weer naar de arbeidsmarkt leiden. Een overzicht:

• Het verschil tussen werken en niet-werken moet meer dan 500 euro bedragen. Onder meer via een fiscale hervorming die de nettolonen – vooral de lage en middenlonen – doet stijgen. Uitkeringen mogen ook niet sneller stijgen dan de lonen.
• Er komt een plafond voor sociale voordelen en een centraal register waarin alle sociale voordelen zitten. Die voordelen worden voortaan ook gekoppeld aan het inkomen, niet alleen meer aan het statuut van iemand.
• Een van de meest opvallende maatregelen uit de hervorming is de beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd. Voortaan kunnen werklozen maar maximaal twee jaar een uitkering krijgen. Die stijgt de eerste maanden, maar daalt nadien dan sterker. De uitkering kan ook korter zijn dan twee jaar, afhankelijk van hoe lang je hebt gewerkt. Op drie jaar tijd één jaar werken opent bijvoorbeeld het recht op één jaar uitkering. Elke vier maanden extra gewerkt, levert een maand extra uitkering op. Opgelet: de beperking van de uitkeringen geldt niet voor 55-plussers. Tenminste, niet indien ze een carrière van dertig jaar van minstens 156 dagen kunnen voorleggen. De betrokkenen moeten wel beschikbaar blijven voor de arbeidsmarkt. Aangezien de maatregel voor een uitstroom zal zorgen richting leefloon, voorziet de federale overheid extra geld voor de OCMW’s.
• Schoolverlaters krijgen normaal gezien na een wachttijd een inschakelingsuitkering. Die zal voortaan worden beperkt tot één jaar.
• Het systeem van het ouderschapsverlof verandert. Voortaan is sprake van een familiekrediet voor werknemers, ambtenaren en zelfstandigen. Bedoeling is dat ieder kind voortaan een soort rugzakje met rechten krijgt, die kunnen worden opgenomen door moeder, vader, grootouders of pleegouders.
• Opvallend is dat de regering gaat onderzoeken of werken op de trein – “teletreinwerk” – kan worden meegerekend. Daarvoor moeten treinen wel nog beter worden uitgerust. “Dit zal helpen om de drukte op de wegen en in de treinen beter te spreiden gedurende de dag”, staat in het regeerakkoord te lezen.
• Ondanks tegengestelde berichten hierover, blijven landingsbanen wel mogelijk. Vanaf 55 jaar kunnen mensen 4/5 of halftijds werken. Vanaf 2030 moet je daarvoor wel een loopbaan van 35 kunnen voorleggen.
• Het SWT (brugpensioen) verdwijnt. Tenzij voor degenen die nu al in het systeem zitten of voor bedrijven die voor het afsluiten van het regeerakkoord een intentie tot herstructurering hebben bekendgemaakt.
• Eén keer per loopbaan kan iemand zelf ontslag nemen en toch een uitkering van maximaal zes maanden krijgen.
• Het regeerakkoord voorziet ook een aantal maatregelen om het arbeidsrecht te flexibiliseren. Zoals de berekening van de arbeidstijd op jaarbasis, het schrappen van de verplichting om alle uurroosters op te nemen in het arbeidsreglement of een werkweek van minimaal 1/3 te hebben. Het aantal fiscaalvriendelijke overuren gaat ook de hoogte in, en er komt een mogelijkheid tot 360 “vrijwillige” overuren zonder motief of inhaalrust. Voor 240 van die vrijwillige overuren is ook geen extra loon verplicht. Brutoloon is daar nettoloon.
• Het aantal uren toegelaten studentenarbeid wordt opgetrokken naar 650 uur per jaar. Dat was tot voor kort 600 uur, maar dat aantal viel ondertussen terug naar 475. De leeftijdsgrens voor studentenarbeid wordt ook 15 jaar.
• Het verbod op nachtarbeid wordt afgeschaft, net als de wettelijke verplichte sluitingsdag. De regelgeving inzake openingsuren wordt versoepeld. Nachtarbeid start voortaan vanaf middernacht, en niet meer vanaf 20 uur. Wie nu al nachtarbeid verricht tussen 20 en 24 uur zal geen koopkracht verliezen, klinkt het.
• Flexijobs worden voortaan overal mogelijk, tenzij sectoren afspreken om dat niet te doen. Ook het maximale jaarinkomen verhoogt: van 12.000 naar 18.000 euro. Het uurloon stijgt van 17 naar 21 euro.
• Er komt een alomvattend plan om langdurig zieken aan het werk te houden/te krijgen. Werkgevers, werknemers, ziekenfondsen, artsen en de VDAB worden daarbij geresponsabiliseerd. Bedoeling is voorkomen dat mensen uitvallen en wie wel uitvalt, zo snel mogelijk weer aan het werk te krijgen. Werknemers die niet meewerken aan een re-integratietraject riskeren 10 procent van hun uitkering te verliezen. De financiering van de ziekenfondsen zal voortaan mee afhangen van het aantal langdurig zieken dat ze weer aan het werk krijgen.
• Arizona raakt dan toch niet aan de automatische loonindexering. Ook de loonnormwet blijft behouden.
• Arizona respecteert de afspraken die eerder al werden gemaakt over het verhogen van de minimumlonen. Die stijgen op 1 april 2026 met 35 euro bruto. In 2028 volgt een tweede, gelijkaardige verhoging.