Billy Graham

In 2005 preekte hij nog, 86 jaar oud, drie avonden in een park in New York. Kwetsbaar, doof aan een oor, steunend op een wandelstok, maar met vaste stem en vuur nog in zijn ogen. Het was zijn laatste crusade, nummer 417, in bijna zestig jaar. Tachtig miljoen mensen had hij onder zijn gehoor, in stadions en arena’s over de hele wereld. Woensdag overleed de evangelist Billy Graham, in het jaar dat hij honderd zou zijn geworden.

In zijn thuisland wordt ‘Amerika’s pastor’ al langere tijd zeer gemist. Zijn invloed op de evangelische christenen in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw was enorm. Tot dan toe leefden zij in hun eigen ­wereld, verdeeld, de luiken gesloten uit vrees voor moderne vrijzinnigheid. Graham haalde hen uit hun isolement, bracht hen bij elkaar en gaf hun een stem in de samenleving en de politiek. Maar zijn nazaten kunnen niet in zijn schaduw staan. Vandaag zijn evangelicals weer net zo verdeeld; een grote groep heeft zich uitgeleverd aan een rechts-politieke agenda. Zijn zoon Franklin Graham ageert tegen homo’s, moslims en vluchtelingen en prijst de inzet van Donald Trump voor ‘christelijke waarden’. Dat is een andere stem dan waarmee Billy Graham sprak.

Er is geen ‘nieuwe Billy Graham’ opgestaan, sinds hij zich – ruim twintig jaar geleden – terugtrok uit de schijnwerpers. Dat kan en hoeft ook niet. Met zijn gaven en in zijn tijd was hij uniek. Blijkbaar had hij een roeping, was hij een instrument dat de Heer gekozen had om zijn naam uit te dragen onder alle volken en heersers. Een Paulus van zijn dagen.

Opvolgers van Graham zijn overal te vinden. Massa­bijeenkomsten zoals Graham hield, ‘werken’ niet meer. Maar zijn invloed reikte in zijn tijd al verder. Hij zette radio, televisie en tijdschriften in, was medeoprichter van theologische opleidingen en gaf de aanzet voor een brede missionaire beweging. In Nederland zou je de oprichting van de Evangelische Omroep (1971) rechtstreeks op de invloed van Billy Graham kunnen terugvoeren, en daarmee ook het verbrokkelen van kerkmuren en de evangelicalisering van kerken en gemeenten over een breed spectrum.

Zelf maakte Graham een ontwikkeling door die voor veel christenen en christelijke organisaties herkenbaar is. Minder rechtlijnig, minder veroordelend, minder overal tegen – milder, breder, menselijker, ruimhartiger. Daarbij verloor hij nooit het richtpunt van zijn geloof en verkondiging: Jezus Christus en die gekruisigd. En opgestaan. De liefde van God, die verloren mensen opzoekt en zegt: Ik sta aan de deur en Ik klop. Doe open, Ik wil bij je eten.