Tegen de achtergrond van een groeiend aantal conflicten heeft het handelen van veel machtige staten de geloofwaardigheid van de internationale rechtsorde, die na 1945 tot stand kwam, verder aangetast en ondermijnd. Dat zegt Amnesty International.

“Veel leiders van machtige landen lijken geen boodschap meer te hebben aan de fundamentele waarden van menselijkheid en universaliteit, zoals vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens”, zegt Wies De Graeve, directeur van Amnesty International Vlaanderen. “Het is bijvoorbeeld verbijsterend om te zien hoe de internationale gemeenschap er niet in slaagt om de dood van duizenden burgers in de bezette Gazastrook te voorkomen, onder wie enorme aantallen kinderen. Dit maakt eens te meer duidelijk dat de instellingen die zijn opgericht om burgers te beschermen en mensenrechten te handhaven, niet meer in staat zijn om hun verplichtingen na te komen.”

Israël en Rusland

Amnesty’s jaarrapport wijst op het “schaamteloze gebruik van het vetorecht van de VS in de VN-Veiligheidsraad, waardoor een cruciale resolutie voor een staakt-het-vuren maandenlang uitbleef”. Ondertussen blijven de VS doorgaan met het bewapenen van Israël met munitie die wordt gebruikt voor het plegen van mogelijke oorlogsmisdaden.

LEES OOK. VN-Veiligheidsraad komt tot resolutie van “onmiddellijk staakt-het-vuren” in Gaza: “We komen stilaan op een breekpunt”

Het rapport schenkt ook aandacht aan de dubbele standaard van Europese landen zoals het Verenigd Koninkrijk en Duitsland. “Ze protesteren terecht tegen de oorlogsmisdaden door Rusland en Hamas, maar steunen tegelijkertijd de acties van de Israëlische en Amerikaanse overheid in Gaza”, klinkt het.

Het rapport beschrijft ook hoe Russische troepen in Oekraïne “op een overduidelijke manier de internationale regels schenden, door onder meer willekeurige aanvallen op dichtbevolkte burgergebieden en op de energie- en graanexportinfrastructuur, en door het folteren en mishandelen van krijgsgevangenen”.

LEES OOK. Het is niet langer ondenkbaar dat Oekraïne de oorlog verliest: wat zou dat betekenen voor Europa? (+)

Artificiële intelligentie

Amnesty International waarschuwt voorts dat de grote ontwikkelingen op het gebied van artificiële intelligentie (AI) de afbraak van de rechtsstaat dreigen te versnellen. “Dit is een enorme bedreiging voor de mensenrechten. Regelgeving rond AI is daarom van essentieel belang”, luidt het.

LEES OOK. Is Kate fake? Artificiële intelligentie doet ons de waarheid wantrouwen (+)

“Er gaapt een grote kloof tussen enerzijds de risico’s van de ongecontroleerde ontwikkeling van technologieën en anderzijds regulering en bescherming”, zegt De Graeve. “De toekomst wordt alleen maar bedreigender als de ongelimiteerde verspreiding van ongereguleerde technologie niet aan banden wordt gelegd. Wetteloosheid, discriminatie en straffeloosheid worden mogelijk gemaakt door het ongecontroleerde gebruik van nieuwe en bestaande technologieën, die routinematig als wapens worden ingezet door legers, de politiek en bedrijven.”

België

Ook België wordt door Amnesty International in het jaarrapport onder de loep genomen. De organisatie wijst in het bijzonder op de opvangcrisis van asielzoekers en de rampzalige situatie in de gevangenissen in ons land.

“De door onze overheid zelf gecreëerde opvangcrisis duurt nu al tweeënhalf jaar en dwingt duizenden mensen om maandenlang op straat te overleven, een situatie die hun waardigheid en hun mensenrechten ernstig aantast”, zegt De Graeve.

LEES OOK. Ngo’s mogen 2,9 miljoen euro van rekeningen Fedasil halen voor het niet aanbieden van opvang: “Spijtig dat het zo ver is moeten komen”

Verder baren de overbevolking en verloedering van gevangenissen Amnesty International grote zorgen. “Dit heeft desastreuze gevolgen voor de mensenrechten van gedetineerden, zoals onvoldoende toegang tot basisvoorzieningen – met name medische zorg en sanitaire voorzieningen”, klinkt het.

LEES OOK. Dagenlang kon foltering ongezien doorgaan, hoe kan dat? “We hebben geschreeuwd, gesmeekt, gewaarschuwd: dit gaat mislopen” (+)

VN-Veiligheidsraad hervormen

Amnesty International vraagt, “gezien de grimmige toestand in de wereld”, dringend maatregelen om de internationale instellingen, die bedoeld zijn om de mensheid te beschermen, nieuw leven in te blazen. “Er moeten stappen worden genomen om de VN-Veiligheidsraad te hervormen, zodat permanente leden niet ongecontroleerd hun vetorecht kunnen gebruiken om de bescherming van burgers te verhinderen en hun geopolitieke allianties te versterken”, besluit De Graeve. “Regeringen moeten ook krachtige wet- en regelgevende maatregelen nemen om het hoofd te bieden aan de risico’s en schade die worden veroorzaakt door AI-technologieën en Big Tech in toom te houden.”