Direct naar artikelinhoud

Fotomuseum ontvangt veel werk van Peter Martens, een van de beste Nederlandse straatfotografen

Fotomuseum krijgt nóg meer werk van Peter Martens, fotograaf van de zwakken in de samenleving. Het museum ontvangt een grote schenking vintage afdrukken.

Martha Stam met hand van Daan van Golden, Rotterdam (1960-1965).Beeld Peter Martens

Het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam heeft een grote schenking ontvangen uit de nalatenschap van fotograaf Peter Martens. Ruim vijfduizend zogeheten vintage afdrukken, die tezamen de kerncollectie vormen van Martens, worden overgedragen aan het museum. Een foto mag vintage heten als hij is afgedrukt door de fotograaf zelf, of met diens goedkeuring.

Rauwe foto's

Volgens Martijn van den Broek, hoofd collecties van het fotomuseum, is Martens (1937-1992) een van de beste straatfotografen die Nederland heeft gekend. Van den Broek stelt hem op één lijn met generatiegenoot Ed van der Elsken. Beiden koppelden internationale oriëntatie aan een humanistische levensinstelling. Martens werkte voornamelijk in zwart-wit en maakte gebruikte van grofkorrelige film, wat zijn dikwijls keiharde foto's nog extra rauwheid verleent. Hij publiceerde zijn reportages in weekbladen als Panorama, Nieuwe Revu en De Tijd.

De vijfduizend afdrukken op (hoogwaardig) barietpapier zijn geschonken door de Stichting Peter Martens, die in 1992 door de fotograaf zelf vlak voor zijn vroegtijdig overlijden (Martens werd 55) werd opgericht. Zijn dochters Anna en Lotje Martens, bestuursleden van de stichting, organiseerden tentoonstellingen in Rotterdam, Amsterdam en Breda en brachten twee boeken uit met werk van Martens: American Testimony en Few Loving Voices.

Tekst gaat verder onder de foto.

Vaticaanstad, Rome (1965-1979).Beeld Peter Martens

Kritische blik

Martens, geboren Rotterdammer, had een scherp oog voor de verschoppelingen in de samenleving. Bedelaars in Calcutta, verminkte of mismaakte zwervers in Kenia, slachtoffers van geweld in New York: ze figureren veelvuldig in zijn werk. Zonder hun lijden te verdoezelen, maar met een heldere stellingname voor de zwakken in de samenleving bracht hij de wereld in beeld. Met evenveel gedrevenheid legde hij het handelen vast van machthebbers, al dan niet in uniform. Politie en leger konden rekenen op zijn kritische blik - kind van zijn tijd - die ook in zijn fotografie nadrukkelijk zijn weerslag vond.

Het Nederlands Fotomuseum vergelijkt Martens' werk met dat van onder meer de (hondsbrutale) straatfotograaf Weegee (1899-1969), die sociale betrokkenheid eveneens koppelde aan nietsontziende beelden. Ook ziet het museum parallellen met Lewis Hine, die in het New York van de vroege 20ste eeuw de bittere armoede van immigranten en arbeiders vastlegde en de dakloze kinderen die met krantenverkoop of andere minimaal betaalde arbeid in hun dagelijks levensonderhoud moesten voorzien.

Martens won een aantal prijzen bij World Press Photo, waaronder in 1978 een tweede prijs voor een reportage over het vreemdelingenlegioen op het Franse eiland Corsica. De reportage (in kleur) legt het drillen, de schietoefeningen en het marcheren in de brandende zon vast alsof Martens een van de legionairs was. Twee jaar eerder, in 1976, werd hij bij de fotoprijs onderscheiden voor een foto van een Vietnamveteraan die zijn benen was verloren in de strijd. Martens fotografeerde hem tijdens het gewichtheffen in een ziekenhuis in New York. Door het standpunt van de fotograaf, aan het voeteneind van het podium waarop de veteraan ligt, wordt het pijnlijke gemis aan benen bijna tastbaar. Onder in beeld is nog de rolstoel zichtbaar.

Martens, die in 1988 door de organisatie van de Zilveren camera werd uitgeroepen tot Fotograaf van het Jaar, was een van de weinige Nederlandse fotografen die het schopte tot nominée (aspirant-lid) van het vermaarde fotografencollectief annex agentschap Magnum.

Sinds 1994 beheert het Nederlands Fotomuseum al een groot deel van de collectie-Martens.

Sensatiebladen

Hoewel het Nederlands Fotomuseum het werk van Peter Martens op één lijn stelt met dat van zijn generatiegenoot Ed van der Elsken, is hij minder bekend. Wellicht heeft dat te maken met het soort bladen waarvoor hij fotografeerde. Zo genoot de meer op sensatie gerichte Panorama minder aanzien dan een chic blad als Avenue. Wie de foto's van Martens nu bekijkt, moet wel concluderen dat zijn werk, hoewel soms gruwelijk van inhoud, tijdloos en van grote kwaliteit is.


Scherp oog voor verschoppelingen

Wat fotografeerde Peter Martens verder zoal? Bekijk zijn foto's in dit beeldverhaal.