Deurwaarder legt de ‘schuldindustrie’ aan banden: ‘Dit zal het leven van honderdduizenden mensen veranderen’

Wat staat er in de Kamer te gebeuren?

Patrick Van Buggenhout: “Er wordt een wet gestemd die ervoor zal zorgen dat veel minder mensen voor de rechter gedaagd worden als ze een factuur niet kunnen betalen. Vandaag belanden die mensen vaak in dure gerechtelijke procedures. Terwijl ze wel willen betalen, maar dat gewoon even niet kunnen.”

“Voortaan zullen zij in principe altijd in bemiddeling kunnen terechtkomen. In zo’n traject wordt eerst gekeken naar wat iemands financiële draagkracht is en op basis daarvan wordt een aflossingsplan opgesteld. Eentje dat ervoor zorgt dat de schuldeiser zijn geld krijgt én dat de schuldenaar waardig kan blijven leven. Deurwaarders worden door de nieuwe wet verplicht om actief op bemiddeling in te zetten. Belangrijk is ook dat vrederechters voortaan bevoegd zullen zijn voor onbetaalde schoolfacturen en medische facturen. Daar hebben ze nu niks over te zeggen, terwijl het om een belangrijk deel van de schuldenberg gaat.”

Wat met mensen die hardnekkig weigeren om iets te betalen?

“Die zullen nog steeds gerechtelijk aangepakt kunnen worden. Cijfers tonen dat ongeveer 40% van de schuldenaars weigert te betalen, terwijl ze dat eigenlijk zouden kunnen. Voor hen verandert er niks. Nog eens 10% is absoluut niet in staat om te betalen en wordt vaak onder collectieve schuldenregeling geplaatst. Maar de overige 50% zijn mensen die wél willen betalen. Zij worden nu in de afgrond geduwd omdat ze in een systeem belanden waar de kosten vliegensvlug oplopen. Ze worden om de oren geslagen met procedures, houden geen geld meer over om van te leven en komen in een spiraal van schulden terecht. Daar komt nu een einde aan.”

Op basis van één nieuwe wet?

“Nee, er zijn de voorbije maanden nog twee wetten gestemd die schuldenaars beter beschermen. En een vierde wet is hangende. Wellicht raakt die in de volgende legislatuur gestemd. Alles samen legt dat de schuldindustrie serieus aan banden. Het is niks minder dan een revolutie en bovendien uniek in Europa. Er wordt vaak gevloekt op de politiek, maar hier hebben politici betekenisvol werk geleverd. Op het kabinet van voormalig minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) en zijn opvolger Paul Van Tigchelt (Open Vld) is hard gewerkt om dit mogelijk te maken. Net zoals op het kabinet van minister van Economie Pierre-Yves Dermagne (PS). Alle wetten zijn in het parlement bovendien goedgekeurd zonder tegenstemmen. Dat zegt veel.”

Welke rol speelde u daar eigenlijk in?

“Zo’n revolutie is nooit het werk van één persoon, maar het is geen geheim dat ik als één van de eersten op de barricaden ben geklommen. Ik stelde een paar jaar geleden vast dat het systeem compleet verziekt was en heb er sindsdien alles aan gedaan om dat te veranderen. De voorbije jaren heb ik véél weekends besteed aan het schrijven van teksten die politici konden helpen om te hervormen. Ik heb achter de schermen fel gepleit voor een ommezwaai, maar ben ook openbaar erg kritisch geweest. In de Wetstraat zijn de ogen opengegaan toen er concrete voorbeelden in de media kwamen. Mensen die getuigden dat ze bijvoorbeeld 3.000 euro per maand verdienen, maar maandelijks 3.500 euro aan schulden moeten aflossen. Iedereen ziet dat zoiets unfair is.”

“We hebben bovendien kunnen tonen dat er een alternatief is. Al een paar jaar probeer ik met MyTrustO (een project in samenwerking met middenveldorganisatie Beweging.net, red.) op een ethische manier schuld in te vorderen. Dat verloopt succesvol. We tonen dat het kan om mensen hun schuld te laten aflossen zonder ze kopje-onder te duwen. Dat heeft politici geïnspireerd.”

Hoe reageerde ‘de schuldindustrie’ op uw strijd?

“Ik heb veel tegenwind gekregen, maar ondertussen merk ik dat er een consensus is gegroeid. Bijna iedereen in de sector is ervan overtuigd dat het anders moet. Deurwaarder is een nuttig en eerbaar beroep, maar de perceptie zit fout. Dat is deels aan onszelf te wijten. Deze wetten zullen er voortaan voor zorgen dat ons imago erop vooruitgaat. We zullen nooit populair zijn, maar als we meer inzetten op bemiddeling, dan kunnen we een deel van de oplossing zijn om mensen van armoede te redden. Ik ben er trouwens van overtuigd dat het nieuwe systeem voor bijna iedereen een winst zal betekenen.”

Hoe dan?

“Door de kettingreactie die op gang komt. Mensen met schulden zullen in minder zware problemen komen, waardoor er minder druk zal zijn op het sociale budget van onze overheid. OCMW’s zullen ‘lichte’ dossiers sneller kunnen verwerken, waardoor zij meer ruimte krijgen om zich met de zware dossiers bezig te houden. Justitie profiteert van minder gerechtelijke procedures en kan de middelen die vrijkomen voor andere zaken gebruiken. Schuldeisers kunnen meer geld innen, omdat hun schuldenaars niet economisch dood of failliet gemaakt worden. De overheid kan meer belastingen innen, omdat bedrijven er beter in slagen om hun openstaande facturen betaald te krijgen. Sociale uitgaven zullen dalen, omdat mensen minder snel in armoede terechtkomen. En werkgevers zullen ziekteverzuim bij mensen met schulden zien dalen, omdat ze niet langer gebukt gaan onder stress.”

“Tel dat allemaal op en je krijgt een enorm bedrag dat onze maatschappij uitspaart. In Nederland hebben ze berekend dat ze 17 miljard euro uitgeven om 3 miljard euro aan schulden te kunnen innen. Door naar een nieuw systeem te evolueren, zullen wij die kost in België fors omlaag halen. Dat zijn miljarden die we winnen en die we kunnen investeren om armoede te bestrijden.”