De Fransman Parmentier (1737-1813) verdiende de Nobelprijs voor het promoten van de aardappel
Als de Nobelprijs voor de Economie drie eeuwen eerder zou zijn ingevoerd, had hij moeten gaan naar de apotheker en agronoom Antoine-Augustin Parmentier (1737-1813).
Deze Fransman was de promotor van de aardappel als het nieuwe volksvoedsel. Dankzij de voedingsrijke plant eindigde de eeuwenlange 'broodnijd' in Europa en brak er in de 18de en 19de eeuw een periode van relatieve rust aan, zo beweren economen van de universiteit van Colorado en Harvard.
Zij hebben een vergelijking gemaakt tussen het aantal conflicten in Europa in regio's waar aardappelen werden verbouwd en waar niet. In de aardappelenproductiegebieden waren dat er 15 procent minder. 'De introductie van de aardappel leidde tot minder conflicten voor de duur van twee eeuwen', luidt de conclusie.
Voedseltekorten
Het onderzoek is gepubliceerd op de website van The National Bureau of Economic Research. En zoals van economen mag worden verwacht, weten ze meteen dat de uitkomsten geen toeval zijn. Tot de komst van de aardappel waren er bijna altijd voedseltekorten, zeker als oogsten mislukten.
Dat leidde tot gevechten om meer land. De aardappel die vanuit Amerika werd meegenomen en vermoedelijk voor het eerst in het Baskenland werd gecultiveerd, maakte daar een einde aan. 'De plant was sterker en leverde meer calorieën per vierkante meter akkerland op dan bestaande gewassen. De aardappel leverde voldoende voedingswaarde om te overleven.'
En doordat meer calorieën konden worden verbouwd met minder land, werd akkerland goedkoper, waardoor, aldus de economen, de noodzaak wegviel voor veroveringen. Daarnaast nam met het einde van de voedselschaarste de ontevredenheid af. Boeren lieten zich minder gemakkelijk strikken als huurlingen en kwamen minder vaak in opstand tegen de landheren.
Populariseren
En dat is allemaal te danken aan Parmentier, die het lukte de plant te populariseren. Reden voor zijn enthousiasme was een ervaring in krijgsgevangenschap in Pruisen toen de Franse militairen alleen aardappelen te eten kregen. Tot verbazing van de apotheker raakte niemand ondervoed of uitgeput. Parmentier zag in de aardappel een geëigend medicijn tegen dysenterie en andere ziektes.
Bij terugkeer in Frankrijk deed hij zijn best om aardappelen op het menu te krijgen van ziekenhuizen. Hij bedacht twintig recepten voor het bereiden van aardappelen, zoals Pommes Parmentier.
Hij begon een eenmansmarketingcampagne waarbij hij erin slaagde de Franse koningin Marie-Antoinette bloesem van de aardappelplant als versiering te laten dragen. Ook organiseerde hij aardappeldiners voor de aristocratie en raadde landheren aan hun aardappelakkers in de nacht niet te beschermen zodat de havenlozen voedsel konden vinden.
Er is voor minder een Nobelprijs uitgekeerd. Niet alleen voor de economie. Ook voor de vrede.
Reageren? p.dewaard@volkskrant.nl