Longkanker en niet borstkanker de belangrijkste doodsoorzaak bij oudere vrouwen
Meer overlijdens, dalende sterftecijfers: de cijfers van het Agentschap Zorg en Gezondheid in 2015 tonen de logische gevolgen van de vergrijzing, al valt bij oudere vrouwen een kwalijke trend te merken: longkanker onttroont borstkanker als belangrijkste doodsoorzaak.
In 2015 zijn in Vlaanderen 61.688 mensen overleden, het hoogste cijfer sinds 1986 en een pak hoger dan het Vlaamse gemiddelde van 57.820 personen (gemeten van 2000 tot 2015). Maar de nieuwe cijfers moeten volgens het Agentschap Zorg en Gezondheid correct geïnterpreteerd worden in het kader van de vergrijzing.
"Dit komt niet onverwacht", zegt dokter Anne Kongs het Agentschap Zorg en Gezondheid. "Onze Vlaamse bevolking wordt ouder, en het zijn vooral de oudste mensen die sterven. Dan is het logisch dat er jaren zullen komen met meer overlijdens." Ook een griepepidemie in de wintermaanden begin 2015 ligt aan de oorzaak van de hoge cijfers, een periode waar in 2014 net heel weinig overlijdens waren.
Borstkanker weten we natuurlijk steeds beter te genezen, maar dit heeft ook te maken met het uitgestelde effect van rookgedrag
Naoorlogse emancipatiegolf
Vooral bij de belangrijkste doodsoorzaken per leeftijd valt een opmerkelijke trendbreuk te zien. Bij vrouwen tussen 50 en 74 jaar is dat longkanker, en niet borstkanker. Daarmee lijkt de fakkel definitief overgedragen. "Borstkanker weten we natuurlijk steeds beter te genezen, maar dit heeft ook te maken met het uitgestelde effect van rookgedrag", zegt professor Filip Lardon (UAntwerpen), hoofd van het Centrum voor Oncologisch Onderzoek.
Longkanker eist nog altijd een hogere tol bij mannen, maar bij die groep is er een lichte daling ingezet. Bij vrouwen is er net een toename. "Mannen hebben veel meer en ook veel eerder gerookt dan vrouwen", licht Lardon toe. Vrouwen zijn pas in grote getale beginnen roken tijdens de naoorlogse emancipatiegolf, die zich nu dus van haar lelijkste kant toont.
Net door dat achtergestelde effect verwacht Lardon niet dat die stijging zich zal doorzetten. "Al merk je nu dat jongeren opnieuw meer naar de sigaretten grijpen, zeker de meisjes", toont Lardon zich bezorgd. "Waarom maken overheidsinstanties hier niet meer werk van? Ze zijn al te vaak tevreden met de status quo."
Dat wordt tegengesproken door Vlaams minister van Volksgezondheid Jo Vandeurzen (CD&V): “Roken ontmoedigen en rookstopbegeleiding blijven prioriteiten voor ons gezondheidsbeleid. Eind vorig jaar stond het nog op de agenda van onze gezondheidsconferentie Gezond Leven.”
Langere levensverwachting
In grote lijnen bevestigen de cijfers uit 2015, wanneer in rekening gebracht met de verouderde bevolking, de geleidelijk daling van de sterfte sinds 2000. "We zien een daling van de sterfte door hart- en vaatziektes, door kanker en ook door ziekten van het ademhalingsstelsel", zegt Kongs. Bij mannen is de daling dubbel zo groot, maar valt ook het meeste winst te boeken.
De stijging van overlijdens door aandoeningen zoals dementie is een symptoom van de vergrijzing
Op lange termijn blijft de levensverwachting dus stijgen: meisjes die in 2015 geboren zijn, worden gemiddeld 84 jaar, jongens 79,8 jaar. Al is er ook een keerzijde van de medaille: een stijging van overlijdens door psychische en neurologische aandoeningen zoals dementie. "Dat is een symptoom van de vergrijzing", vertelt Kongs.
Op jongere leeftijd blijft zelfdoding de belangrijkste doodsoorzaak. Bij mannen is het cijfer opnieuw licht gestegen en ligt het trieste cijfer meer dan dubbel zo hoog als bij vrouwen.