Er werden hotels geboekt voor parlementaire medewerkers, de meest zinloze speeches ooit op papier gezet. Kamerlid Theo Francken (N-VA) had zelfs boeken mee om uit voor te lezen. Een fraai schouwspel beloofde het niet te worden, in het federaal parlement. Oppositiepartijen N-VA en Vlaams Belang stelden alles in het werk om de terugkeerwet van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) te vertragen. Vlaams Belang vroeg spreektijd aan voor maar liefst 16 van hun fractieleden, elk een half uur. Alsof die urenlange speech niet voldeed om hun punt te maken, diende de uiterst rechtse partij ook nog eens honderd amendementen in op de wet. Voor elk amendement kwam er vijf minuten spreektijd bij.

Een normale manier van werken is dat niet. ‘Filibusteren’, of het volpraten van een parlementaire zitting, is een beproefde tactiek om te vermijden dat de politieke tegenstander een overwinning binnenhaalt. In het verleden werd het succesvol toegepast door onder anderen Jean-Marie Dedecker. Zo dicht bij de verkiezingen wordt het soms gebruikt om per se nog een punt te maken over een bepaald thema. Dubbel prijs dus.

“We gaan het parlementair gevecht aan”, zo had Francken het verwoord. Vlaams Belang fractieleidster Barbara Pas had een “amendementen- en procedureslag” aangekondigd. “Met deze manier van werken weet de meerderheid wel waar ze aan begint, maar niet waar ze zal eindigen.” Er waren geruchten dat de beide partijen de zitting desnoods tot vrijdagmiddag wilden rekken.

Aanklampend terugkeerbeleid

Het hoeft natuurlijk niet te verbazen dat Francken en het Vlaams Belang hun voet zetten op een migratiedossier. Staatssecretaris De Moor probeert al maandenlang haar terugkeerwet door het parlement te loodsen. Die voorziet in een “aanklampend terugkeerbeleid” om mensen zonder papieren te begeleiden naar hun land van herkomst. Jaarlijks krijgen tussen de 30.000 en 50.000 mensen het bevel om het Belgisch grondgebied te verlaten. Zij worden eerst aangespoord om vrijwillig terug te keren. Als ze dat niet doen, kan gedwongen terugkeer volgen.

Daar moeten de procedures wel op aangepast worden. Er zijn deals nodig met landen van herkomst, zoals Marokko en Tunesië. Maar ook instrumenten om de mensen zonder papieren intensief op te volgen. Speerpunt van de nieuwe Vivaldiwet is het invoeren van een medewerkingsplicht en het uitbreiden van de groep terugkeerbegeleiders.

(Lees verder onder de foto)

Een stap in de richting van meer terugkeer dus. En toch vinden de rechtse partijen de deal onvoldoende. Onder druk van de linkse partijen in de federale regering zijn immers een aantal maatregelen gekelderd. In gesloten opvangcentra mogen geen gezinnen met kinderen worden vastgezet. Dat is verankerd in de nieuwe wet. Woonstbetredingen om te kunnen binnenvallen in een woning van sans-papiers haalde de tekst dan weer niet. “Zonder die maatregelen brengt deze wet geen zoden aan de dijk”, zegt Vlaams Belang-fractieleider Barbara Pas.

Uitputtingsslag

De oppositie probeerde eerst de wet kelderen door hem nog eens naar de Raad van State te sturen. Maar daar hadden N-VA en Vlaams Belang de steun van PVDA voor nodig. Die kwam er niet, waardoor de meerderheid de terugkeerwet toch onverwacht kon agenderen op de plenaire vergadering. “Daar kan de wetgeving nog wel vertraagd worden, maar niet gekelderd”, geeft men bij de N-VA toe. Zeker omdat het parlement nog bijeenkomt tot 8 mei.

Nicole de Moor maakte zich sterk dat de stemming er toch nog komt – en bijgevolg ook de wet. Ook al is het na een parlementaire uitputtingsslag. “Ik blijf volharden. De wet moet gestemd worden.”

De meerderheid stelde donderdagavond nog een nieuwe wijziging van de agenda voor, waarmee de stemming uitgesteld zou worden naar volgende week. Het voorstel werd door N-VA aanvaard, op voorwaarde dat de spreektijd onbeperkt zou zijn en dat de meerderheid met voldoende aanwezig zou zijn gedurende de hele nacht. “Anders zullen we vragen het debat uit te stellen tot volgende week”, dreigde Sander Loones. Vlaams Belang steunde het voorstel niet en stemde niet, uit protest. Ook de andere oppositiefracties stemden niet.

(Lees verder onder de foto)

Uiteindelijk werd donderdagnacht van 23.15 uur tot omstreeks 3.45 uur gedebatteerd over het nieuwe aanklampende terugkeerbeleid. Echt gefilibusterd – waarbij dikwijls wordt afgeweken van het onderwerp ter zake – werd er niet. De Moor, die de hele nacht aanwezig bleef, bedankte de betrokken parlementairen zelfs voor de “inhoudelijke discussie”.

Op de eigenlijke stemming is het nu dus nog wachten op volgende week. Naast het aanklampend terugkeerbeleid stonden donderdag ook onder meer over de schadeloosstelling van terreurslachtoffers, de opname van dierenwelzijn in de Grondwet en de aangepaste wet op de openbaarheid van bestuur op de agenda van de Kamer. Ook over die teksten wordt pas volgende week gestemd.