Moeten we accepteren dat we faalden met het terugdringen van de uitstoot en ons aanpassen?
Na enkele bloedhete weken lijkt het terugdringen van de uitstoot verder weg dan ooit. Moeten we ons falen niet gewoon accepteren en ons aanpassen aan de situatie? "We hebben te lang gedacht dat aanpassen niet nodig zou zijn", zegt milieuprofessor Edwin Zaccaï (ULB).
Wanneer het te heet en te droog wordt of de zeespiegel te veel stijgt, passen we daar wel een mouw aan. Want wij zijn mensen en mensen zijn ontstellend goed in zich aanpassen aan onvoorziene omstandigheden en het beheersen van de omgeving met technologie.
Lange tijd was dat idee vooral onder klimaatactivisten een beetje taboe. Want we moesten ons concentreren op het aanpakken van de oorzaak, namelijk het inperken van de uitstoot van broeikasgassen. Maar nu steeds duidelijker wordt dat we daar niet in slagen en de klimaatverandering zijn tanden laat zien, moeten we ons dringend concentreren op aanpassing aan de vele effecten van de opwarming , zoals extreem weer. Dat stelt professor milieuwetenschappen Edwin Zaccaï (ULB), directeur van het Centrum voor de Studie van Duurzame Ontwikkeling, in de Franse krant Le Monde.
Betekent dat het geweer van schouder veranderen? Nu het beperken van de uitstoot niet goed lukt, moeten we ons dan maar toeleggen op bescherming tegen overstromingen en hitte?
"Dat is psychologisch een logische reflex nu. 'Oei, het is vijf over twaalf, we kunnen nu alleen nog ons vel proberen te redden.' Maar ik wil vooral benadrukken dat we ons vanaf nu veel meer moeten bezighouden met aanpassingen aan de opwarming, terwijl de uitstoot verminderen ook een prioriteit moet blijven. Want hier kunnen we het misschien wel een twintigtal jaar beredderen met aanpassingen, maar zonder massale uitstootvermindering op korte termijn zullen we niet ver komen. Na een tijd zal het onmogelijk worden om ons nog aan te passen. En we zijn tot nu toe te weinig bezig geweest met plannen daartoe."
'Zeker in onze contreien hebben we lang gedacht: die impact is iets voor hen, daar ver weg in de toekomst'
Hoe komt dat?
"Zeker in onze contreien hebben we lang gedacht: 'Die impact is iets voor hen, daar ver weg in de toekomst.' Het was ook not done om veel met aanpassing bezig te zijn, want we zouden toch wel de oorzaak aanpakken? We zien nu na jaren inspanningen dat de uitstoot niet daalt en zeker sinds deze zomer weten we heel goed dat de gevolgen niet alleen voor anderen in een verre toekomst zijn. Ook hier zal het vanaf nu veel meer moeten gaan over het bestand maken van onze huizen, bedrijven, industrie, landbouw, steden, bossen, kust en kwetsbare groepen tegen de impact."
We lijken wel beter in ons aanpassen dan in uitstoot beperken.
"De mens is inderdaad redelijk geweldig in zich aan iets aanpassen. Maar wat we te weinig beseffen, is dat je als samenleving aanpassen aan de opwarming een veel complexere opdracht is dan de uitstoot verminderen. Over dat laatste weten we perfect hoe het moet en we kunnen er cijfers en een termijn op plakken. Maar je aanpassen aan de opwarming is iets wat je lokaal moet inschatten en houdt heel veel onvoorspelbaarheid in. Deze zomer kan het zeer heet en droog zijn, de volgende kan er een zijn van extreme regenval. De impact op wonen, veiligheid, gezondheid, landbouw en voeding is zeer divers en onzeker. Bovendien zijn het beperken van de opwarming en er ons aan aanpassen erg verschillend en soms tegenstrijdig. Ons beter beschermen tegen de hitte met meer airco betekent bijvoorbeeld meer uitstoot."
'Overheden zullen erop moeten toezien dat wie het niet breed heeft ook wordt beschermd'
Hoe pakken we dat het best aan?
"Een fractie gebeurt spontaan. Landbouwers gaan vanzelf vroeger oogsten of andere gewassen kweken nu het warmer wordt. Mensen slaan vanzelf massaal ventilatoren in bij een hittegolf. Maar er is ook een plan nodig, want dit is nieuw en erg complex. Overheden moeten erover waken dat we valkuilen vermijden. Zo is het belangrijk om vooral bottom-up en lokaal te werken, en goed te observeren. Verhuizen mensen in overstromingsgebied of willen ze vooral blijven? Welke nieuwe veeziektes signaleren boeren? We moeten alert informatie verzamelen uit de praktijk en beseffen dat er verrassingen komen. Grote bedrijven doen dat al. Nestlé houdt bijvoorbeeld nauwgezet bij waar koffie- en chocoladeoogsten niet meer lukken en waar nog wel.
"Daarnaast is het cruciaal om erover te waken dat het geen voordeel van de rijken wordt. Klimaataanpassing wordt big business en wie veel middelen heeft, kan zich het best beschermen. Overheden zullen erop moeten toezien dat wie het niet breed heeft, ook wordt beschermd."
Hoever staan we?
"In Vlaanderen gebeurt er al wat als het gaat over kust- en overstromingsbescherming. Maar dat is het zowat. Dit staat nog in de kinderschoenen, maar het het zal onvermijdelijk een steeds grotere prioriteit zijn."
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
