Sancties of niet, enkele Amerikaanse series werden stiekem geanimeerd door Noord-Koreanen

Noord-Korea is nauwelijks aanwezig op het voor ons bekende internet. Voor zover bekend heeft het land maar een duizendtal IP-adressen - dat zijn de unieke adressen die een apparaat op het netwerk identificeren - en slechts enkele tientallen websites. Voor sommige cyberexperten is het dus een fascinerende hobby om de omvang en structuur van het Noord-Koreaanse internet in de gaten te houden.

Nu stootte een van hen onlangs op een hoop documenten op een (cloud)server met een Noord-Koreaans IP-adres. De server leek niet meer in gebruik te zijn en was bovendien fout ingesteld, waardoor de bestanden erop gewoon zichtbaar waren zonder wachtwoord.

De bestanden bleken tekeningen en grafische documenten te zijn, bestemd voor animatiespecialisten, met commentaar en opdrachten in het Chinees en met een Koreaanse vertaling, zo achterhaalden onderzoekers van de Amerikaanse denktank Stimson Center. De bestemmeling moest telkens bepaalde aanpassingen doen aan een animatie.

Al snel kwamen de onderzoekers erachter dat het ontwerpen waren voor onder meer een nieuw seizoen van 'Invincible', een animatieshow op Amazon Prime Video, en voor 'Iyanu: Child of Wonder', een superheldenreeks van HBO Max. Er staat ook werk tussen voor Japanse reeksen. Hoogstwaarschijnlijk zijn ze afkomstig van de Noord-Koreaanse animatiestudio SEK Studio, die al sinds de jaren 50 bestaat.

Tot 8 jaar geleden werd de studio wel eens ingeschakeld door Zuid-Koreaanse, Chinese en zelfs westerse bedrijven. Maar in 2016 kregen SEK Studio en enkele bedrijven die er nauw mee samenwerken economische sancties opgelegd door de Amerikaanse overheid. 

Amerikaanse bedrijven mogen niet samenwerken met bedrijven die te nauw aanschurken bij het Noord-Koreaanse regime, omdat het land vijandig staat tegenover de VS en kernwapens aan het ontwikkelen is. Ook de VN en Europa hebben trouwens sancties lopen tegen Noord-Korea.

Hoe die Amerikaanse animatiereeksen dan alsnog in Noord-Korea zijn beland? De betrokken Amerikaanse studios ontkennen ofwel dat ze met Noord-Koreaanse of Chinese bedrijven samenwerken, ofwel weigeren ze alle commentaar. 

"Blijkbaar hebben die Amerikaanse animatiebedrijven hun werk uitbesteed naar China en daar hebben zij dat in onderaanneming laten doen door Noord-Koreaanse bedrijven", concludeert Koen Van den Steen, game-producer bij de Belgische animatiestudio Cyborn, in De Ochtend op Radio 1. 

CNN ontdekte onder meer dat minstens 1 animatiebedrijf met een Zuid-Koreaanse studio samenwerkte, dat vervolgens het werk op zijn beurt in onderaanneming zou hebben gegeven bij andere studio's.

"Bij grote producties moet vaak heel veel animatiewerk worden verzet. Dan kan het gebeuren dat meerdere bedrijven tegelijk worden ingezet. Dat gebeurt vaak voor kinderanimatieseries, waarvan de kwaliteit van de animaties niet zo hoog moet zijn", aldus nog Van den Steen. "Als dat niet helemaal correct wordt gecontroleerd, kan dat werk blijkbaar ook in Noord-Korea of andere lageloonlanden belanden."

Het voorval wijst er in de eerste plaats op hoe moeilijk het voor de VS is om de opgelegde sancties ook effectief af te dwingen, analyseert het Stimson Center. En hoe creatief sommige bedrijven, waaronder de Noord-Koreaanse, zijn in het ontwijken van die sancties.

De Amerikaanse overheid  waarschuwde bedrijven 2 jaar geleden al eens om ervoor op te letten om niet "per ongeluk" Noord-Koreaanse IT-specialisten en animatoren aan te nemen, omdat ze daarmee Amerikaanse en VN-sancties zouden overtreden. Een hele waslijst "rode vlaggen" - voorvallen die argwaan moeten wekken - moest daarbij helpen. 

Volgens de waarschuwing zouden Noord-Koreaanse IT'ers vaak doen alsof ze een andere nationaliteit hebben om contracten binnen te halen. Vorig jaar raakt bijvoorbeeld bekend dat Noord-Koreanen een Amerikaan 400 dollar per maand hadden betaald om, vanop afstand, via 4 laptops toegang te krijgen tot het 'Amerikaanse' internet, zodat alles wat ze deden ook effectief afkomstig leek van een Amerikaans IP-adres.

Ook Koen Van den Steen ziet een groeiende trend om in onderaanneming te werken om de kosten van animaties te drukken. "Je ziet dat er meer en meer animatiewerk naar het buitenland verhuist om de kosten te drukken. Ik ben er vrij zeker van dat mensen niet per se bewust met Noord-Korea samenwerken. Maar als je meer naar China of India uitbesteedt, kan het natuurlijk gebeuren dat ze dat ook doen naar Noord-Korea."

Ook zijn bedrijf werkt zelf soms in onderaanneming, zelfs van Chinese bedrijven. Volgens Van den Steen kijken ze bij hen heel goed uit hoe ze met hun data omgaan. "Je stelt heel veel contracten op. Als je voor heel gevoelige intellectuele eigendom werkt, bijvoorbeeld voor Disney, zou ik sowieso nooit werk uitbesteden. Ofwel moet je heel goed weten wie je partners zijn, door er bijvoorbeeld zelf eens langs te gaan, ofwel moet je alle data binnenshuis houden en het personeel op kantoor laten werken."