Oekraïense soldaten in de provincie Donetsk, waar de situatie aan het front is verslechterd. — © Anadolu via Getty Images
Race tegen de klok: elke dag valt een Oekraïens dorpje in Russische handen
Komen de westerse wapens op tijd om de Russische opmars aan het oostelijke front te stoppen? Navo-baas Jens Stoltenberg geeft toe dat de bondgenoten Oekraïne de voorbije maanden in de steek hebben gelaten.
Er gaat geen dag voorbij of een dorpje in de provincie Donetsk valt in handen van het Russische leger. Die hebben onuitspreekbare namen en zijn van weinig strategisch belang, maar dat het Oekraïense leger ze zo makkelijk opgeeft, bewijst hoe lastig de situatie aan het oostelijke front is. Generaal Syrsky, de opperbevelhebber van het Oekraïense leger, is daarover eerlijk. “De situatie aan het front is verslechterd”, schreef hij zondag. “De vijand heeft tactische successen geboekt, maar geen operationele voordelen.” Maar het is duidelijk dat de Russische troepen de druk opvoeren. “Ze vallen over de volledige frontlijn aan”, aldus Syrsky.
LEES OOK. Hoe overgebleven westerse banken ongewild de oorlogskas van Poetin spijzen met 800 miljoen
Rusland en Oekraïne zijn verwikkeld in een race tegen de klok. Kiev wacht op de Amerikaanse wapens. Zolang die niet aan het front raken, vecht het met ongelijke middelen. Ook in manschappen is Oekraïne zwaar in ondertal. De commandanten moeten kiezen tussen de pest en de cholera. Ofwel geven ze terrein op, ofwel verliezen ze soldaten. En dat kunnen ze zich absoluut niet veroorloven. De Russische overmacht is nu al erg groot. Volgens westerse schattingen vechten op dit moment 470.000 Russische soldaten in Oekraïne. Dat is waarschijnlijk meer dan dubbel zoveel als Oekraïne er heeft.
Rusland weet dat de Amerikaanse wapens eraan komen en probeert daarom de Oekraïense verdedigingslinies te verzwakken. Daar horen ook massale bombardementen op de grote steden bij. Kiev gaat er nog altijd van uit dat die aanvallen slechts de voorbode zijn voor een groot offensief eind mei of begin juni. Daarbij zou ook de Soemy-grensregio weer aangevallen worden. Volgens de Oekraïense commandant, verantwoordelijk voor die regio, staan er net achter de grens vier Tsjetsjeense bataljons klaar.
Verbitterde smeekbede
De vraag is of er tegen eind mei voldoende Amerikaanse wapens toegekomen zijn. Ook Navo-baas Jens Stoltenberg was maandag eerlijk. Tijdens een onaangekondigd bezoek aan Kiev gaf hij toe dat de bondgenoten Oekraïne de voorbije maanden in de steek hebben gelaten. “Ze hebben niet geleverd wat ze beloofd hadden en dat betaalt Oekraïne met mensenlevens.” Het leek alsof hij zich persoonlijk bij Volodimir Zelenksi wilde verontschuldigen voor het getreuzel.
Dat de wapenleveringen zo lang hebben aangesleept, heeft in Kiev veel kwaad bloed gezet. De dag voordat het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden het licht op groen zette, sprak Zelenski de Navo-partners nog toe. “Er klonk toen verbittering in zijn smeekbede om wapens”, zegt een Navo-bron.
Maandag toonde de Oekraïense president zich iets milder, maar hij beklemtoonde dat de wapens veel sneller geleverd moeten worden. “Vandaag zie ik daar nog maar weinig van”, zei hij. Een groot probleem blijft de luchtafweer. Oekraïne heeft dringend nood aan zeker vijf extra Patriot-systemen. Daarvoor wordt in de eerste plaats gekeken naar de Europese Navo-partners, maar in de hoofdsteden blijft het stil. De voorbije weken werd de druk opgevoerd op Griekenland en Spanje. Maar Athene zegt dat het geen systemen kan missen en Spanje wil alleen Patriot-raketten sturen.
Geen grote doorbraak
Oekraïne en het Westen putten nu vooral hoop uit het feit dat het Russische leger, ondanks zijn overmacht in manschappen en vuurkracht, geen grote doorbraak heeft kunnen forceren. Het geeft aan dat ze nog altijd geen efficiënte krijgsmacht zijn. Met de nieuwe wapens moet Oekraïne in staat zijn het evenwicht meer te herstellen. Want daarover zijn de meeste militaire analisten het eens: de nieuwe wapens zijn onvoldoende om weer in het offensief te kunnen gaan. “Eigenlijk keren we waarschijnlijk terug naar het vooruitzicht van een oorlog waar geen einde aan komt”, schrijft de Britse militaire analist Lawrence Freedman.
Poetin blijft ervan overtuigd dat hij de langste adem heeft. De westerse sancties hebben de Russische economie niet op de knieën gekregen. Vooral de wapenindustrie draait op volle toeren. Het Centre for Strategic and International Studies verwacht dat de militaire uitgaven dit jaar pieken tot 115 miljard dollar, een stijging van 68 procent tegenover 2023. Volgens de Amerikaanse denktank kan Rusland dat soort inspanningen niet blijven volhouden. Ook de voorraad oude Sovjet-raketten die een upgrade hebben gekregen, raakt op een zeker moment uitgeput.
