De cynische conclusie dat ngo’s niet te vertrouwen zijn en dat u beter niks doneert doet meer kwaad dan goed

Het seksueel grensoverschrijdend gedrag van mediafiguren dat door de #MeToo-beweging aan het licht kwam, is schokkend. Maar het doet nog meer pijn als we seksueel wangedrag vaststellen bij hulpverleners, reddingswerkers en sociale activisten. Recent werden enkele topmensen bij een grote Amerikaanse dierenwelzijnsorganisatie beschuldigd van seksuele intimidatie op de werkvloer. En nu is er het Oxfam-schandaal over onder meer het gebruik van prostitutiediensten in Haïti.

Bij het vaststellen van onverantwoord gedrag bij personen met een moreel gezag, zoals hulpverleners, voelen we ons extra verontwaardigd. Vergelijk het met de media-aandacht voor pedofiele priesters of corrupte politieagenten. We vinden niet alleen het immorele gedrag schokkend, maar vooral ook de hypocrisie, de vertrouwensbreuk, het plaatje dat niet meer klopt.

Het Oxfam-schandaal leert ons alvast dat we niet naïef moeten zijn: seksisme en seksueel wangedrag kunnen overal voorkomen, ook bij ngo’s. Maar net omdat het bij ngo’s extreme uitzonderingen zijn, is er meer aandacht voor. Zeldzame gebeurtenissen zoals terroristische aanslagen komen meer in het nieuws dan alledaagse gebeurtenissen zoals hartaanvallen.

En we kunnen nog iets leren. Extreme noodsituaties, zoals de vernielde steden na een aardbeving, zijn te vergelijken met oorlogssituaties. Dan krijgen we soms dezelfde krankzinnigheid als Apocalypse Now. Zoals gewone jongemannen over de schreef kunnen gaan, zo kunnen sommige noodhulpwerkers dat ook. Maar als zelfs hulpverleners grensoverschrijdend gedrag vertonen, dan zegt dat vooral iets over de moeilijke context waarin ze zitten, met hoge risico’s op bijvoorbeeld burn-outs en posttraumatische stress door het zien van horrortaferelen.

Hoe gaan donateurs het best om met deze situatie? Het belichten van wangedrag bij ngo’s kan riskant zijn, want sommige donateurs trekken misschien de cynische conclusie dat ngo’s niet te vertrouwen zijn en dat ze beter niets meer doneren. Dat doet meer kwaad dan goed, ook voor de armste prostituee in Haïti. 

We mogen niet in de val trappen van de overhaaste generalisatie en denken dat alle ngo’s en hun medewerkers seksistisch zijn. Het Belgische Oxfam boycotten omdat acht jaar geleden een paar ontslagen Britse medewerkers over de schreef ging, is te veel ‘guilt by association’. 

The Life You Can Save, een kritische ngo-waakhond, beveelt nog wel Oxfam aan als bijzonder effectief goed doel. Dat wordt gestaafd door onderzoek van de Tufts University, dat Oxfam aanhaalt als beste praktijkvoorbeeld in het behandelen van seksueel wangedrag.

Donateurs die toch een andere organisatie willen steunen, kunnen terecht bij goede doelen aanbevolen door GiveWell of Animal Charity Evaluators, organisaties die steeds meer aanzien verwerven voor hun bijzonder kritische, scherpe en transparante evaluaties van goede doelen. 

Deze organisaties beoordelen de effectiviteit van goede doelen en houden met alle ethische aspecten rekening. Zo zal de Amerikaanse dierenwelzijnsorganisatie Humane Society niet snel meer als goed doel aanbevolen worden door Animal Charity Evaluators na die beschuldigingen van seksuele intimidatie.