"99 procent van de makelaars zijn zakkenvullers”

Er loopt een rode draad door de vijf boeken die Iwan van Duren en Tom Knipping schreven: waar ligt de macht in het voetbal? Ze hadden al langer door dat makelaars de machtigste mensen in het voetbal zijn, machtiger dan de spelers, machtiger dan alle bestuurders. Toen ze in januari een gesprek met FIFA-voorzitter Gianni Infantino hadden, had ook de grote voetbalbaas het wel een uur lang over de makelaars, die hij meteen de oorlog verklaarde.

Tom Knipping: “Infantino legde uit dat per jaar voor 6 miljard euro spelers worden verhandeld, en dat daarvan 4 tot 5 miljard terugstroomt naar de voetbalpiramide. 1 tot 2 miljard verdwijnt in de zakken van makelaars. Hij had het ook over witwassen, fraude, ontduiking, mensenhandel en ga zo maar door. Dat was de aanleiding om te beginnen schrijven.”

Iwan van Duren: “Naarmate je langer in dit wereldje rondloopt, besef je dat je schrijft over de golven, maar niet over de onderstroom die de golven veroorzaakt. Zo zijn wij een aantal van die onderstromen gaan beschrijven. We begonnen met de gokindustrie. Van dat boek werden 40.000 exemplaren verkocht.”

Knipping: “Dat was net voor het EK van 2012. De politie viel binnen in het trainingskamp van Italië en een international werd gearresteerd. Europol kwam daarna met een rapport. Dat heeft ons ertoe aangezet vaker dat soort dingen uit te zoeken.”

Van Duren: “We hadden eerst Voetbalmaffia 1 en 2 over de gokindustrie. Die werden gevolgd door Slag om de skyboxen, omdat we begin deze eeuw ineens allerlei vreemd geld in het voetbal zagen komen, met name van de oligarchen en uit het Nabije Oosten. Toen al kwamen we uit bij makelaars die hele clubs bezaten of controleerden. Tussendoor fileerden we de FIFA in een boek, want dat drong zich ook op. En nu dus de makelaars, precies omdat we met die vorige boeken altijd weer die gasten tegenkwamen.”

Was het makkelijk om de betrokkenen te laten praten?

Knipping: “Over matchfixing en clubeigenaars was het moeilijk om mensen on the record te krijgen, maar daarover werd best open verteld. Ons boek is een palet van twintig verhalen die een beeld schetsen van de hele beroepsgroep die wij afschilderen als weekendmiljonairs, wat ook de titel van het boek is geworden.

“We hebben bijvoorbeeld een hoofdstuk over mensen die gelezen hadden dat Mino Raiola (de nummer twee onder de makelaars, onder meer van Romelu Lukaku, HV) 50 miljoen euro verdiende aan één transfer. Dat was toen Paul Pogba van Juventus naar Manchester United ging. Raiola passeerde drie keer langs de kassa: bij ManU, bij Juve en bij Pogba. We hebben gepraat met een investeerder in windmolens, een snackbarhouder en zelfs een onlinecondoomverkoper die allemaal de volgende Raiola wilden worden. Die onlinecondoomverkoper heette ook nog eens Big Dick.”

Van Duren: “Er had een interview met Raiola in gekund, maar wil je zijn mooie quotes zoals, ‘Ik ben een hefboomfonds’, of wil je beschrijven wie hij is en wat hij doet? Wij kiezen voor het laatste. We kennen hem, we hebben hem twintig jaar gevolgd, we hoeven hem echt niet meer te spreken.”

Knipping: “We hebben wel andere interviews, zoals met een makelaar die echt uit de school klapt, André Gieling. Die heeft nog samengewerkt met Cor Coster, de schoonvader van Johan Cruijff. Hij vertelde dat als je spelers kwijt wilt, je de clubscouts wat moet toestoppen, zodat zij je speler bij hun club aanprijzen. Hij sprak over een achterlijke wereld zonder ethiek of normen, makkelijk toegankelijk voor criminelen, vol van geldverslaafden. Hij heeft ingezien dat het zaakwaarnemen, het begeleiden van een speler, ondergeschikt is gemaakt aan het handelen in spelers en het verwerven van een club.”

“We spraken ook met een technisch directeur/coach die al bij vijftien clubs en negen verschillende landen zat: Ton Caanen heet hij – hij was tot vorig jaar technisch directeur bij Roda JC. Tijdens onze gesprekken nam hij ons mee naar zijn villa in aanbouw met een zwembad en een keuken waar je bijna een plattegrond voor nodig had. Hij vertelde dat hij nu in dienst was van een Zuid-Amerikaans investeringsfonds en tegelijk trainer was bij een club in Slowakije waar veel spelers van dat fonds waren gestald. Dat is nu de modus operandi, legde hij uit.”

Dat is third party ownership en door de FIFA verboden.

Knipping: “Dat hebben de makelaars omzeild. Ze mochten geen aandeel meer hebben in de speler…”

Van Duren: “... en dan koop je toch gewoon een hele club. Hij zei dat er geen eigenaar meer bestaat die niet verweven is met een makelaar, en dat er achter die makelaars nog eens investeringsfondsen zitten die wij niet kunnen achterhalen.”

Knipping: “Toen hij bij Metallurg Donetsk zat als trainer, is hij van zijn wolk gedonderd. Hij vond Danijel Pranjic, later Kroatisch international, niet passen in zijn team en wilde hem niet. Toen Pranjic voor veel geld naar Bayern München ging, werd hij tot de orde geroepen: niet passen in het team was niet belangrijk, het ging om geld verdienen. Ze degradeerden, maar het was feest in de club want ze hadden acht spelers kunnen verkopen. ‘Na een club of zes had ik het ook wel door’, zei hij.”

Van Duren: “Er is geen dienst die al die geldtrajecten en bewegingen van spelers kan volgen. Dat geld gaat naar Cyprus, naar de Kaaimaneilanden en komt dan terug. Alleen in Nederland zijn meer makelaars actief dan er spelers in de Eredivisie zijn. Jullie hebben in België 220 politiemensen ingezet. Nou, diepe buiging hoor, maar op een dag zal de politiek zich afvragen of het wel al die inzet van middelen waard is. Jij als Belg weet ook dat alleen de pechvogels straks de dans niet ontspringen. Eric Gerets regelde de omkoping van Waterschei en werd later de held hier in Nederland, pronkte nog met de Europacup I bij PSV.”

Knipping: “Paul Put, die wedstrijden verkocht in opdracht van die gokchinees, is later nog wel vijf keer of zo bondscoach geweest. En de advocaat van jullie gokchinees Ye, Laurent Denis, zat er nu ook weer tussen.”

Opvallend in de recente affaire is de verwevenheid van de journalistiek met de makelaarswereld. Sommige grote makelaars waren eerst journalist.

Knipping: “Rodger Linse is een goed voorbeeld. Was freelancejournalist, zette zijn eerste stapjes bij een makelaar, bivakkeerde in een VW-busje en ging in Deventer naar een speler kijken. Ene Nistelrode, dacht hij. Dat was Ruud van Nistelrooij. Hij begeleidde hem tot in PSV, Manchester United en Real Madrid en werd multimiljonair. Maar Linse heeft Ruud wel echt begeleid. Ze zijn nog steeds bevriend en hebben nooit een contract gehad.”

Van Duren: “Pini Zahavi, de illustere makelaar die bij Moeskroen achter de schermen aan de knoppen draaide, was ook eerst journalist. Hij zat vaak bij Liverpool, kende Kenny Dalglish en al die spelers en nodigde die ook uit naar Israël, waar hij wedstrijdjes organiseerde. Nog later heeft hij Roman Abramovitsj aan Chelsea geholpen. Hij had heel snel door dat je niet in spelers moet handelen, maar dat je clubs moet controleren, waarna je zo veel je wilt spelers kunt verhandelen. Daar gaat zijn hoofdstuk in ons boek ook over. ‘Makelaar in de mist’ heet het.

“Wij vinden het erg vreemd dat in dat recente voetbalschandaal bij jullie Moeskroen niet wordt genoemd. De schijnwerpers staan nu op KV Mechelen, maar Pini Zahavi had belangen in Moeskroen, had belangen in Paris Saint-Germain, waar hij Neymar heeft ondergebracht, en die club is dan weer in handen van Qatari. Eupen is in handen van dezelfde Qatari. En Moeskroen verliest vorig jaar op onwaarschijnlijke wijze van Eupen, dat daardoor gered is. Kan daar een Qatarees lijntje lopen of vergis ik mij?”

Wij staan nu in die schijnwerpers, maar hoe zit het in Nederland?

Knipping: “Precies hetzelfde. Hier zijn journalisten voor hun mooie interviews ook afhankelijk van goede relaties met makelaars. En wat de makelaars zelf betreft…”

Van Duren: “… Luister vijf nummers af en je hebt hier ook een zaak.”

Knipping: “Het systeem is internationaal. We hebben bij FC Twente gedoe gehad met Doyen Sports, een Maltees bedrijf waarvan de topmakelaar Jorge Mendes mede-eigenaar was. Op de wedstrijdomkoping na was dat precies hetzelfde verhaal als bij jullie in België, met witwassen via allerlei rare constructies. Dat heeft de belastingdienst opgelost en Twente kreeg een boete. Ze hadden evengoed met de politie kunnen binnenvallen, zoals bij jullie.”

De malafide makelaars zijn een groter gevaar voor het voetbal dan dat marginaal gerommel van die gokindustrie waar zoveel om te doen is.

Van Duren: “Dat zeg je goed: malafide makelaars. We wilden ons boek eerst Maffia in maatpak noemen, maar toen bedachten we: er zijn ook bonafide makelaars die eerlijk zaken doen.”

Knipping: “99 procent zijn toch zakkenvullers. Tot nog toe beperkten de verhalen over de makelaars zich tot hoe ze een speler in de etalage wilden zetten, maar neem nu de grootste makelaar ter wereld, de Portugees Jorge Mendes, de man achter José Mourinho en Cristiano Ronaldo. Op een gegeven moment zie je allerlei spelers naar Wolverhampton Wanderers gaan. En wat is er nu aan de hand? De eigenaar van Wolverhampton heeft een aandeel van 20 procent gekocht in het bureau van Mendes. En bij Wolverhampton heeft Mendes de helft van de basisopstelling.”

Daar zit ook Leander Dendoncker, die niet speelt omdat een jongen van Mendes voor hem in de pikorde staat.

Van Duren: “Als je over de golven bericht, schrijf je die opstelling neer, zonder Dendoncker. Als je over de onderstroom bericht, ga je de mechanismen onderzoeken. De eerste vraag is natuurlijk: wil je winnen met een club, sportief presteren, of wil je winst maken? Ik denk dat geld verdienen centraal staat. Hoe zit dat in België? Wordt een nieuwe eigenaar binnen een maand gevolgd door acht, negen nieuwe spelers? Ja toch? Jullie hebben natuurlijk een aantal voordelen die de handel in spelers extra in de hand werken, zoals het lage minimumsalaris voor niet-EU-spelers.”

Zijn er kampioenschappen verkocht?

Van Duren: “De Nederlander Ricardo Moniz heeft net ontslag genomen als trainer bij AS Trencin omdat de zaak in Slowakije geregeld wordt door de makelaars die de clubs controleren. Hij zei letterlijk: ‘Vorig jaar moest Trnava kampioen worden, dit jaar Bratislava.’”

Knipping: “Daar is de UEFA bang voor, dat wedstrijden worden geregeld onder eigenaars die via allerlei constructies belangen in verschillende clubs hebben.”

Van Duren: “En wat het extra moeilijk maakt, is dat achter pakweg Doyen Sports inderdaad Jorge Mendes zat, maar daarachter zaten weer vier broers uit Kazachstan. Eigenlijk is alles begonnen met het uit elkaar vallen van de Sovjet-Unie. Ineens moest heel veel geld worden witgewassen, en voetbal was een ideaal vehikel. Wij dachten dat de Georgiër Merab Jordania Vitesse uit Arnhem had overgenomen, maar hij was daar maar neergezet door de echte eigenaar, die een Rus bleek te zijn, en een relatie van Abramovitsj.

“Het gaat niet om de uitslag, het gaat om de poen. Niet erg hoor, maar wel belangrijk om het de mensen te vertellen. Wij kijken naar de wuivende bomen, de wedstrijd, maar onder de grond zit een onzichtbaar, immens vertakt wortelstelsel. Voetbal is de omgekeerde carwash: je gaat er onbevlekt in en komt er vuil uit. Een mooie, vind je niet? Die heb ik van Jan de Jong, de voormalige algemeen directeur van de NOS, die nu bij Feyenoord zit.”

Wat zal de conclusie van de lezer zijn als hij jullie boek uit heeft?

Van Duren: “Of die denkt: dit ga ik zelf proberen.”

Knipping: “Of: jeetje, zit het voetbal zo in mekaar? In elk geval: verwondering.”