"Slapen is een soort van nachttherapie": waarom een goede nachtrust belangrijk is voor je psychisch welzijn

Een goede nachtrust doet wonderen. "Als je een slechte dag hebt gehad of iets hebt meegemaakt waardoor je overstuur bent, kan je daar de dag erna vaak beter mee omgaan", zegt onderzoekster Mariana Mendoza Alvarez (Universitair Psychiatrisch Centrum Duffel).

"Vaak heb je dan een helderder perspectief en hernieuwde energie, of besef je soms zelfs dat het allemaal niet zo erg is. Áls je goed geslapen hebt."

Dat heb je te danken aan je REM-slaap. Dat is de fase waarin dromen het meest voorkomen en waarin het brein emoties en stress verwerkt. "Je krijgt tijdens je REM-slaap eigenlijk een soort van time-out van stress. Als die slaapfase gestoord wordt door bijvoorbeeld omgevingsgeluid of te veel stress, zal je merken dat je emoties niet of niet voldoende gereguleerd zijn wanneer je opstaat."

Bij mensen met een psychische kwetsbaarheid loopt die verwerking vaak mis, zegt Mendoza Alvarez, die de rol van slaapproblemen bij psychische aandoeningen heeft onderzocht. Daarvoor analyseerde ze het slaappatroon van zowel patiënten als gezonde vrijwilligers. "Slaapproblemen kunnen niet alleen symptomen zijn van psychische aandoeningen, maar kunnen je psychische welzijn zelfs verergeren."

"Bij posttraumatische-stressstoornissen en depressie verstoren nachtmerries en onderbrekingen van de REM-slaap het emotioneel herstel. Dat kan dan weer leiden tot meer angst en zelfs een verhoogd zelfdodingsrisico."

"Daarnaast kampt 96 procent van de mensen met borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) met ernstige slaapproblemen. Daardoor kunnen ze moeilijker omgaan met eigen of andermans gevoelens, hebben ze depressieve en posttraumatische stresssymptomen en voelen ze meer spanning voor het slapengaan."

En zo kom je terecht in een vicieuze cirkel. "Je krijgt slaapproblemen van bepaalde psychische aandoeningen. Door die slaapproblemen kan je je emoties niet reguleren, waardoor je mentale gezondheid achteruit kan gaan, waardoor je dan weer nog slechter slaapt. En zo kan je blijven gaan. Het wordt bijna het verhaal van de kip en het ei."

Volgens Mendoza Alvarez worden slaapproblemen vaak over het hoofd gezien in psychiatrische behandelingen. "Slaapstoornissen bemoeilijken echt de impact van zo'n behandeling. Niet alleen omdat je hersenen dan minder goed trauma's verwerken, maar ook slechter nieuwe manieren leert om met stress en uitdagingen om te gaan."

"Daarom moet het gesprek over mentale gezondheid verder gaan dan alleen therapie overdag. Een goede REM-slaap is eigenlijk een soort nachttherapie."

Hét antwoord om beter te slapen is er nog niet, maar er zijn wel al dingen die je kunnen helpen, zegt Mendoza Alvarez. "Je kan bijvoorbeeld je slaap verbeteren door gerichte interventies zoals cognitieve gedragstherapie voor slapeloosheid, narratieve exposuretherapie, muziekrelaxatie of geurstimulatie. Bespreek zeker je opties met je zorgverlener."

"We hopen alleszins dat onze bevindingen leiden tot nieuwe therapeutische strategieën. Misschien kunnen we zelfs al vóór opname in een psychiatrisch centrum of tijdens de wachttijd starten met slaapinterventies, waardoor de kans op een succesvolle behandeling vergroot."