ChatGPT verbruikt 25 keer meer energie dan Google: "We gebruiken het voor van alles, maar het is die enorme rekenkracht niet waard"

Anderhalf jaar na zijn lancering heeft ChatGPT 180 miljoen gebruikers. De AI-chatbot wordt voor van alles en nog wat gebruikt. Je kan ChatGPT gebruiken om een reisschema op te stellen, om een paper te schrijven of gewoon, om voor de grap eens een onnozele vraag te stellen.

Maar ChatGPT verbruikt daarbij erg veel energie, tot 25 keer meer dan een Google-zoekopdracht. Bovendien gaat er ook nog eens veel water verloren aan koeling voor de servers die al die software doen draaien. Per gesprek van zo'n 20 tot 50 vragen verdampt er een halve liter water, een klein flesje dus.

Die 'gesprekjes' zijn nog niet eens de grootste energieslokop. Veruit de meeste energie kruipt in het trainen van het taalmodel GPT, zeg maar de software die achter de chatbot zit. Dat gebeurt met hypersnelle supercomputers die gevoed worden met enorme hoeveelheden tekst van het internet. Stanford University berekende dat het op punt stellen van GPT3, de voorganger van de meest recente versie, 1.287 megawattuur aan elektriciteit kostte. 

Het zijn enorme cijfers. Zeker als je weet dat AI-technologie zoals GPT met elke nieuwe stap in de ontwikkeling exponentieel meer energie vraagt. Het adviesbureau Gartner berekende dat AI aan dit tempo tegen 2030 tot 3,5 procent van de wereldwijde elektriciteitsvraag voor zijn rekening zal nemen. Dat is evenveel als de landbouw en de bosbouw op dit moment samen verbruiken, of dubbel zoveel als heel Frankrijk.

Dat heeft op zijn beurt zijn impact op het klimaat, want energieverbruik veroorzaakt uitstoot van broeikasgassen. In de Verenigde Staten, waar veel servers staan die gebruikt worden voor AI, komt 16 procent van de elektriciteit nog steeds uit steenkool, zowat de vuilste energiebron. GPT3 trainen, veroorzaakte op die manier 502 ton CO2. Dat is evenveel uitstoot als die van 50 Belgen of een auto naar de maan en terug te laten rijden.

"De negatieve impact van AI moet gemilderd worden", waarschuwt het adviesbureau Gartner daarom. "Bedrijfsleiders zouden zich bewust moeten zijn van de groeiende milieu-impact van AI en maatregelen nemen."

Zorgen dat je elektriciteit uit wind, zon of kernenergie komt, is dan een logische eerste stap. Google zegt zelf bijvoorbeeld al sinds 2015 volledig op groene elektriciteit te draaien. Dat haalt de uitstoot van CO2 alvast naar beneden.

Maar tegelijk creëert die massieve vraag naar extra elektriciteit, groen of niet, nieuwe problemen. Nu al loopt de wereld een race tegen de klok om zoveel mogelijk te elektrificeren, in de hoop de impact van de klimaatverandering zoveel mogelijk te milderen. En het is een hele uitdaging om ervoor te zorgen dat er voldoende elektriciteit voorhanden is voor, bijvoorbeeld, al die extra elektrische wagens. 

Is ChatGPT, en bij uitbreiding AI, die enorme klimaatimpact wel waard? Misschien is de vraag niet noodzakelijk of we AI moeten gebruiken, maar eerder waarvoor.

AI-chatbots als ChatGPT en tegenhanger Google Gemini worden gewoon te vaak onnodig gebruikt, vindt computerwetenschapper Jeroen Baert. "We zetten AI momenteel in als een soort van manusje-van-alles. We spelen er als gek mee, terwijl de vraag die enorme rekenkracht vaak niet waard is."

"Neem nu dat je de biografie van Albert Einstein nodig hebt. Dan kan je enerzijds zijn Wikipedia-pagina bezoeken, of anderzijds ChatGPT die biografie in elkaar laten puzzelen op basis van alle woorden op het internet. Veel mensen begrijpen niet dat daar een gigantisch energieverschil tussen zit. We moeten echt duidelijk maken dat er voor veel problemen ook gewoon saaie oplossingen bestaan."

Nog volgens Baert is de kans groot dat we binnenkort (meer) zullen moeten betalen voor doordeweekse AI zoals ChatGPT, alleen maar om de energievraag enigszins beheersbaar te houden. Zo zou het kunnen dat de gratis versie van ChatGPT minder performant wordt, en dat betalende gebruikers voorrang zullen krijgen wanneer de energievraag te hoog ligt.

Maar AI is méér dan ChatGPT. Naast de zogenaamde 'grote AI' van zulke taalmodellen, die getraind worden op enorme hoeveelheden tekst en daarbij veel energie verbruiken, is er ook de 'kleine AI'. Dat zijn AI-modellen die op heel specifieke problemen ingezet worden en een beperkte dataset gebruiken, bijvoorbeeld in wetenschappelijk onderzoek of bij bedrijven die hun productieprocessen efficiënter willen maken.

"Goeie ouderwetse AI zoals het al 20 jaar lang bestaat", zo noemt Steven Latré van het technologisch onderzoeksinstituut Imec het. "Procesoptimalisatie en energiebesparing met AI, dat is echt laaghangend fruit. Dat is heel eenvoudig."

"Zo hebben we voor een grote farmaspeler een volledig proces om substanties te maken geoptimaliseerd met AI. We hebben dat proces, dat van generatie op generatie was doorgegeven, minstens 40 procent efficiënter gemaakt."

Een ander voorbeeld: computerchips. Die kunnen volgens Latré tot wel 1.000 keer efficiënter gemaakt worden met behulp van AI.

En AI kan zelfs ingezet worden om het klimaatprobleem zélf aan te pakken. "Heel veel klimaatprocessen zijn immers grote biologische fenomenen die we moeilijk begrijpen", weet Latré. "In de wereld van het klimaatonderzoek ontstaat er een nieuw veld waar AI wordt gebruikt om de naald in de hooiberg te zoeken."

Het klimaat op aarde wordt bepaald door duizenden parameters die op elkaar inspelen, denk aan de menselijke CO2-uitstoot maar evengoed aan de Golfstroom. En dan zijn er nog de zogenaamde feedback loops die de klimaatontwrichting verder in de hand werken, en waar we nog minder van weten. Het gaat dan bijvoorbeeld om de ontdooiende permafrost of het Braziliaanse regenwoud dat een bron van broeikasgassen zou kunnen worden, in plaats van een spons. 

Klimatologen proberen de invloed van al die factoren in kaart te brengen en te voorspellen door er computerprogramma's op los te laten. Maar die zogenaamde klimaatmodellen houden elk slechts rekening met een beperkt aantal parameters en hebben dus allemaal hun beperkingen.

Bij klimaatonderzoek worden er daarom vaak verschillende klimaatmodellen gecombineerd. Maar met AI kunnen er veel krachtigere modellen ontwikkeld worden die meer parameters in 1 keer mee in rekening nemen.

AI zou dus, naast een klimaatprobleem, ook zomaar even een klimaatoplossing kunnen worden.