Nieuwe fabriek op komst, maar Franse kapers op de kust: waarom de Belgische overheid zich plots inkoopt bij Umicore
De Belgische overheid heeft zich, via de federale investeringsmaatschappij SFPIM, een aandeel van 5 procent aangeschaft in materialengroep Umicore. Dat schrijft De Tijd en het is ons bevestigd. Die investering heeft een duidelijk doel, stellen experten: de nieuwe batterijrecyclagefabriek van Umicore in eigen land houden.
De Belgische overheid is op korte tijd de op 4 na grootste aandeelhouder van Umicore geworden. Begin mei bedroeg het aandeel van de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij (SFPIM), het investeringsbedrijf van de federale overheid, al ruim 3 procent, niet veel later klokte SFPIM zelfs af op 5 procent.
Dat Umicore al maanden op zoek is naar een locatie voor een nieuwe batterijrecyclagefabriek is daar niet vreemd aan, zegt Herman Matthijs, professor publieke financiën aan de VUB en de UGent in De Ochtend op Radio 1. En er zijn kapers op de kust. "De Franse regering-Macron heeft de laatste jaren in de regio Duinkerke heel veel batterijbedrijven geïnstalleerd. Onder andere Renault is daar gevestigd. Frankrijk zwaait met heel veel steun om dat bedrijf naar daar te krijgen."
Het zou toch problematisch zijn dat een oer-Belgisch bedrijf als Umicore net over de grens in Frankrijk zou gaan bouwen
Daar wil ons land een stokje voor steken. "Het zou toch wel problematisch zijn dat een oer-Belgisch bedrijf als Umicore net over de grens in Frankrijk zou gaan bouwen. Dat zal meegespeeld hebben in de beslissing om als belangrijke aandeelhouder te gaan wegen op de keuze waar die fabriek zal worden neergezet."
Franse staatssteun
Het Franse beleid is er expliciet op gericht om de verpauperde regio rond Duinkerke en Nord-Pas-de-Calais een industrieel duwtje in de rug te geven. "Door staatssteun - direct en indirect: denk aan milieusteun, subsidies, kredietwaarborgen - probeert Parijs daar batterijbedrijven te lokken", zegt Matthijs.
"Dat is niet verwonderlijk: de Fransen voeren al eeuwen het economische beleid van het colbertisme. De overheid probeert zo direct of indirect een greep te houden op grote bedrijven en die in het land te houden. Dat maakt het natuurlijk moeilijk voor een land als België om daar tegenop te kunnen. Zeker omdat bij ons de bevoegdheden rond economie door de staatshervormingen gespreid zijn geraakt over de federale overheid en de gewesten."
Er is ingekocht op een vrij lage beurskoers. Dus de overheid kan er niet onmiddellijk haar broek aan scheuren
Dat de Europese Commissie de laatste jaren niet meer zo strikt heeft toegekeken op de staatssteunregels helpt ook niet, ziet Matthijs. "Dat is het gevolg van de crisissen die we hebben gehad: de financiële crisis, maar ook de pandemie. Daardoor is men die regels breed gaan interpreteren. De Fransen zijn daar altijd heel sterk in geweest."
Opmerkelijke timing
De investering gebeurt net voor de verkiezingen en dat is natuurlijk wel opvallend, stelt Matthijs. "Het parlement kan er weinig aan doen, want het is ontbonden. Er kunnen geen vragen worden gesteld."
Volgens hem wil de federale regering in de eerste plaats het scenario vermijden dat Umicore net voor de verkiezingen aankondigt om zijn fabriek in Duinkerke te bouwen. "En het zou voor de federale regering natuurlijk een zegen zijn, mocht er voor de verkiezingen kunnen worden meegedeeld dat de locatie van die fabriek in Hoboken of Zeebrugge zou komen."
Nu, los van die discussie over de locatie van de Umicore-fabriek en los van de timing vindt Matthijs de investering in het bedrijf niet per se een slechte zaak. "Op lange termijn is dat zeker geen slechte keuze. Umicore is zeer actief in de sector van nieuwe materialen en de recyclage van batterijen. Dat zal zeker de toekomst zijn, omdat Europa ook wil dat we grotendeels elektrisch gaan rijden."
"Er is ook ingekocht op een vrij lage beurskoers. Dus de overheid kan er niet onmiddellijk haar broek aan scheuren." Bottomline: "Er zijn slechtere investeringen."