Over het afnemen van El Niño: ‘Er kunnen nog steeds hittegolven plaatsvinden, maar kans op extreme hitte wordt wat minder groot’

El Niño is voorbij, volgens het Australische weerbureau. Hoe komen ze tot dat besluit?

“In het oosten van de Stille Oceaan monitoren wetenschappers de temperatuur van het oppervlaktewater, om die telkens te vergelijken met de temperatuur in jaren waarin El Niño niet plaatsvindt. Vorige maand waren er al berichten dat El Niño aan het afnemen was, nu zouden we weer op een ‘normaal’ niveau zitten.”

De wereld krijgt er om de zoveel jaar wel enkele maanden mee te maken, maar wat is El Niño ook weer?

“Tijdens El Niño stijgt de temperatuur van het oppervlaktewater in het oosten van de Stille Oceaan, voor de kusten van Peru, Ecuador en Chili. Aan de andere kant van de oceaan, voor de kusten van Australië, koelt het water meer af dan gemiddeld. Dat zorgt voor meer hoge- en lagedrukgebieden in de atmosfeer. In delen van Oost-Azië was er daardoor meer droogte, terwijl in Zuid-Amerika de neerslag veel sterker was. Ook zorgt El Niño wereldwijd voor hogere temperaturen.”

Hebben ook wij iets gevoeld van El Niño?

“Hier in Europa zijn de rechtstreekse gevolgen vrij beperkt. Hoe dichter bij de Stille Oceaan, hoe meer de invloed van El Niño ook echt voelbaar is. Wij zitten daar als regio toch echt nog heel ver van.”

Nochtans zijn niet alleen wereldwijd, maar ook bij ons warmterecords gesneuveld. Had dat dan niets te maken met El Niño?

“Hittegolven zijn natuurlijk altijd zeer regionaal. De invloed van El Niño is veeleer onrechtstreeks. We zitten sowieso met klimaatopwarming en El Niño speelt daarbovenop een versterkende rol. Dat zag je in Europa in de landen rond de Middellandse Zee, maar ook in China bijvoorbeeld. Denk maar aan al die plaatsen waar afgelopen zomer warmterecords boven de 50 graden gesneuveld zijn.

“Het is ook niet zo dat omdat El Niño nu stopt dat we het effect van de klimaatverandering niet meer gaan zien. Er kunnen nog steeds hittegolven plaatsvinden, maar de kans op extreme hitte wordt wat minder groot: de versterkende factor van El Niño valt weg en La Niña kan een matigend effect op de temperatuur hebben.”

La Niña is het andere weerfenomeen dat er nu misschien zit aan te komen. Wat mogen we daarvan verwachten?

“Ofwel krijgen we eerst nog een neutrale periode, ofwel krijgen we meteen La Niña. Het kan nog enkele maanden duren voordat we dat kunnen waarnemen, mogelijk tegen de zomer of zelfs in het najaar pas.

“Bij La Niña gebeurt het tegenovergestelde van El Niño en zal het water in dat oostelijk deel van de Stille Oceaan net afkoelen. Op plaatsen waar door El Niño meer neerslag viel, zal het bij La Niña droger zijn, en omgekeerd. Maar omdat er door La Niña ook minder windschering is, dus minder verandering van windrichting of -snelheid op verschillende hoogtes, creëert dat ook betere kansen voor orkanen boven de Atlantische Oceaan.”

Moeten we dat stormweer dan ook boven de Noordzee verwachten?

“Ook dat is toch iets dat eerder voorkomt voor de Amerikaanse kusten. In tegenstelling tot in onze Noordzee bereikt het zeewater daar wel de bijna-tropische temperaturen van 26 graden die nodig zijn voor zo’n orkaan. Wat natuurlijk wel kan, is dat de kans iets groter wordt dat een orkaan de oceaan oversteekt en tot in Europa geraakt, omdat er nu eenmaal meer orkanen zullen zijn.”

Op kortere termijn zitten we intussen al een hele tijd met kwakkelweer. Zitten er mooiere dagen aan te komen?

“Vrijdag zullen we opnieuw meer buien krijgen en ook het weekend wordt wisselvallig. Volgende week wordt het wel minder nat, maar blijft het koud en kan het in de Ardennen en Kempen zelfs richting vriespunt gaan. Nog niet veel verbetering dus, pas in het laatste weekend van april zullen we richting 15 graden zijn. Al zal het ook dan nog met buien zijn.”