Boycots tegen Israël hebben steeds meer impact: "Bedrijven voelen de druk"
Zowel Starbucks als McDonald’s zien hun inkomsten dalen, nadat hun banden met Israël onder de aandacht kwamen. Banken of verzekeraars als AXA braken al met Israëlische partners. Volgens Els Hertogen, algemeen directeur van 11.11.11, hebben boycots tegen Israël zo steeds meer impact. “Wanneer de voorzitter van het Israëlische Export Instituut, zegt dat economische boycots voor ‘grote uitdagingen’ zorgen, bedoelt hij eigenlijk: de boycots hebben ons daadwerkelijk bereikt.”
“Zoals McDonald’s en Starbucks ons tonen, kunnen boycots een krachtig middel zijn, maar ze zijn slechts één van de vele instrumenten om de druk als consument op te voeren”, stelt Els Hertogen, algemeen directeur van 11.11.11.
Zo voert de organisatie, in samenwerking met Fairfin en 25 andere organisaties, al 4 jaar op rij onderzoek naar de betrokkenheid van Europese banken bij investeringen in de bezette Palestijnse gebieden. "Er zijn nog steeds te veel Europese banken betrokken bij bedrijven die actief zijn in de Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever", zegt ze.
Zelf spreekt de organisatie banken aan op hun beleid, waardoor bijvoorbeeld Noorse pensioenfondsen niet langer investeren in Caterpillar of Elbit, maar ook verzekeraar AXA trok zich al terug uit 3 Israëlische banken. “Wanneer het Israëlisch Export Instituut zegt dat ze meer onder de radar moeten beginnen werken en andere handelsroutes moeten zoeken, weet je dat je verschil maakt”, aldus Hertogen.
In het onderzoek van Fairfin en 11.11.11 werden tevens de grootste banken in ons land met de vinger gewezen. Zo investeren KBC, BNP Paribas Fortis en de Nationale Bank van België allemaal nog massaal in bedrijven die gelinkt worden aan mensenrechtenschendingen uitgevoerd door Israël.
Consumenten kunnen druk zetten
Volgens Hertogen kan het wel degelijk helpen om je bank te mailen en hen te vragen verantwoordelijkheid te nemen door niet langer te investeren in bedrijven die schuldig zijn aan mensenrechtenschendingen.
Het idee achter een boycot is simpel: burgers of organisaties nemen het heft in eigen handen wanneer de politieke besluitvorming uitblijft en voeren actie om druk uit te oefenen op een land of bedrijf. In plaats van te wachten op overheidsmaatregelen, gaan burgers dus zelf over tot actie om beleidsveranderingen af te dwingen.
Hertogen stelt dat boycots niet alleen bedoeld zijn om Israël onder druk te zetten: "Het is een manier om de onverschilligheid van de internationale gemeenschap te doorbreken", zegt ze.
Wat is het alternatief? Niets doen?
Maar in tijden waar we, als burger en consument, dagelijks met oorlog rond de oren worden geslagen, duiken er steeds vaker lijsten op waarin mensen worden aangemoedigd bedrijven of landen te boycotten als reactie op onrecht. Welke lijst volg je en in hoeverre kan dit werkelijk een regime dwingen tot een andere koers? En kunnen ze bijvoorbeeld een land als Israël afbrengen van hun gewelddadige beleid? “Wat is het alternatief? Niets doen?”, stelt Hertogen zich de vraag.
"Er is veel machteloosheid over wat er in Gaza gebeurt. Wat we daar nu zien, is niets minder dan een genocide", zegt Hertogen. Boycots zijn dan een goede manier om als consument en burger je ongenoegen uit te drukken, en de macht naar je toe te trekken. Door collectief op te treden, kunnen we een verschil maken in het politieke debat. "Mail naar een bank of bedrijf, spreek je eigen politieke vertegenwoordiger aan, of sluit je aan bij een lopende campagne."
Boycots zijn een manier om de EU te dwingen sancties op te leggen
Een voorbeeld van een actieve boycotcampagne is de BDS-beweging, die zich richt op Israël en zijn beleid ten aanzien van Palestina. Sinds 2015 voert de BDS-beweging gerichte boycotcampagnes tegen bedrijven die actief zijn in de bezette Palestijnse gebieden. De beweging pleit voor een internationale boycot van Israëlische producten, diensten en instellingen. Op hun website is dan ook precies terug te vinden welke bedrijven zich schuldig maken aan medeplichtigheid.
Wanneer we kijken naar de boycotcampagnes tegen Zuid-Afrika in de jaren 80, zien we dat deze pas tientallen jaren later effect hadden. Toch wijst Hertogen erop dat de context in Gaza anders is. "Er is geen tijd te verliezen", zegt ze. "Er is nu sprake van een genocide in Gaza. Boycots en sancties kunnen helpen om onmiddellijk druk te zetten."
Hertogen raadt consumenten wel aan zich te focussen op wat haalbaar is. "Kijk wat in jouw leven past, kies slechts enkele producten zodat je het vol kunt houden", zegt ze. Het is ook belangrijk om strategische keuzes te maken, omdat niet alle bedrijven even medeplichtig zijn aan mensenrechtenschendingen.
Bedrijven die direct betrokken zijn bij de nederzettingenindustrie, zoals bepaalde banken of bedrijven als SodaStream, worden als medeplichtig beschouwd. Maar andere bedrijven, zoals het vakantieplatform Airbnb, spelen dan weer een minder directe rol. Welk bedrijf je als consument ook kiest, is het belangrijk te weten dat boycots wel degelijk een belangrijke rol kunnen spelen.