Redt verjaring bouwgroep Cordeel van veroordeling? ‘Nochtans is het geen complexe zaak’

Weinig bouwondernemingen in ons land waarvan het logo zo bekend is als de rode ‘C’ van Cordeel. Weinig ook die zo groot zijn als de Oost-Vlaamse groep. Oorspronkelijk opgericht in 1934 door de negentienjarige Ghislain Cordeel als schrijnwerkerij, is de groep nu actief in zes Europese landen, met 1.800 werknemers en bijna 940 miljoen euro omzet per jaar. Het moderne hoofdgebouw dat vijf jaar geleden over de Schelde werd gebouwd in Temse ademt die grandeur uit.

In 2007 plaatste het gerecht vraagtekens bij de fundamenten onder dat succes. Justitie verdacht het bedrijf en huidig CEO Filip Cordeel van sociale fraude, voor ettelijke miljoenen. Cordeel Groep leek gebouwd op het ontduiken van sociale lasten en zwartwerk. Daardoor konden ze onder de marktprijs werken.

Na vijf jaar gerechtelijk onderzoek moest Cordeel in 2012 voor de raadkamer verschijnen. Pas nu, nog eens twaalf jaar later, oordeelt de raadkamer van Dendermonde dat alle vijftien aanklachten uit het dossier verjaard zijn. Als het federaal parket niet in beroep gaat, of daar ook bot vangt, gaan de bijna 30 beklaagden vrijuit.

Professor sociaal recht Yves Jorens (UGent) noemt het “een spijtige zaak” dat het dossier is verjaard. “Bepaalde grote zaken, ook al doen er zich vele onderzoeksmoeilijkheden voor, moet je een soort voorbeeldfunctie kunnen geven en dus effectief kunnen aanpakken om aan de buitenwereld te tonen: kijk, je ontsnapt hier niet zomaar aan.”

De kleine en de paus

De aanklachten waren nochtans fors: valsheid in geschriften, verduistering, witwas, gesjoemel met faillissementen,... De spilfiguur in de RSZ-fraude is de 58-jarige zakenman J.D. uit Aalter. Het bedrijf Cordeel houdt nog altijd vol dat het “zuiver op de graat” is, maar het slachtoffer van “dubieuze onderaannemers”, zoals J.D.

Volgens de speurders daarentegen hadden de verdachten het zelf over ‘het systeem-Cordeel’. Onder Filip Cordeel (53) handelde de bouwfirma volgens de speurders als een criminele organisatie, inclusief aliassen zoals ‘de grote’, ‘de kleine’ of ‘de paus’, zodat namen verborgen bleven voor wie lager in rang stond.

Filip Cordeel verkreeg met J.D. dat onderaannemingen zouden werken tegen een bijzonder laag tarief van 27,27 euro per uur. De rest kregen arbeiders in het zwart uitbetaald. Ook zou er fraude gepleegd zijn met ziekte- en werkloosheidsuitkeringen. De onderaannemingen gingen telkens failliet, zodat de RSZ tevergeefs kwam aankloppen voor de achterstallige bijdragen.

Volgens het parket heeft het hele systeem-Cordeel toegelaten om dumpingprijzen te hanteren. De speurders begrootten de winst die het bedrijf hierop maakte van 2005 tot 2007 op een bedrag tussen de 4,5 en 5,5 miljoen euro. Cordeel betwist dat, maar eerdere berekeningen gingen zelfs nog ettelijke miljoenen euro’s hoger.

De impact van het onderzoek was niet gering voor het bedrijf destijds. Na de huiszoekingen in 2007 zat Filip Cordeel 21 dagen in de gevangenis. Zijn oom Dirk Cordeel deed een stap opzij als voorzitter van de Confederatie Bouw, het huidige Embuild. Dat is de organisatie die de grote bouwondernemingen in dit land vertegenwoordigt.

De vraag is vooral: hoe kan zo’n groot dossier, waarbij vermoedelijk voor miljoenen euro’s is gefraudeerd, zomaar verjaren?

“Dit is geen complexe zaak met buitenlandse geldstromen”, zegt een bron die het dossier goed kent. “Het is een vrij eenvoudige binnenlandse fraudezaak met verschillende vennootschappen, een van de zovele fraudezaken in ons land die stranden omdat de verdediging het onderzoek zolang rekt tot de zaak is verjaard.”

Geen reactie

Een kwestie dus van de juiste advocaten? Feit is dat het bedrijf op een bepaald moment “bekomen heeft dat het onderzoek moest worden overgedaan”. Dat vertelde Dirk Cordeel vijf jaar geleden aan De Tijd.

De verjaringstermijn voor de misdrijven in deze zaak ligt op vijf jaar, te verlengen bij nieuwe onderzoeksdaden tot maximaal 10 jaar. Bij de eindvordering in 2019 moest het parket zelf vaststellen dat bepaalde tenlasteleggingen al verjaard waren.

“Als men laat verjaren is dat meestal een fout van het parket”, zegt Joris De Wortelaer, advocaat arbeidsrecht en verbonden aan de VUB. “Dat kan de verjaringstermijn onderbreken door bepaalde daden te stellen, en moeten op tijd dagvaarden. Een goede advocaat kan handelingen vertragen, maar het is de arbeidsauditeur, onderzoeksrechter of de procureur die aan het stuur zit.”

In dit geval zou het onderzoek maar liefst acht jaar hebben stilgelegen. Het federaal parket is uitgebreid gecontacteerd door De Morgen, maar geeft geen verklaring voor de verjaring van dit dossier.

Volgens nieuwe bepalingen van het strafwetboek die maandag in voege treden, kunnen zaken principieel niet langer verjaren zodra ze bij een vonnisrechter liggen. Dat zou voor deze zaak geen verschil hebben gemaakt, omdat de verjaring al optrad in de onderzoeksfase, voor er sprake was van een vonnisrechter.

Noch het kabinet van minister van Justitie Paul Van Tigchelt (Open Vld) noch dat van minister Vincent Van Peteghem (cd&v), belast met de coördinatie van Fraudebestrijding, wilden reageren. Ook de advocaat van Filip Cordeel en die van het bedrijf wilden geen reactie geven.