Elke schermutseling wordt vandaag nationaal nieuws, en zo lijken we in een totale oorlog verzeild te raken
De politieke actualiteit volgens UGent-politicoloog en De Morgen-columnist Carl Devos.
Lang slenterde het ongeloofwaardige gerucht door de Wetstraat dat N-VA Michel I zou laten vallen. Om lokale en federale verkiezingen te laten samenvallen en zodoende de eerste onder de tweede te schuiven. Ook zonder die noodgreep slaagt N-VA in haar opzet: de nationalisering van de gemeenteraadsverkiezingen. Het probleem van de transitmigratie stelt zich misschien prominent in 10 procent van de steden en gemeenten, en zelfs daar zijn nog grotere problemen, maar op drie weken voor 14 oktober is dat, nu, het dominante thema.
De dreiging die ervan uitgaat, is vele malen groter dan de cijfers van het reële probleem. Ook dankzij CD&V- en andere burgemeesters die in een begrijpelijke paniekreactie snelwegparkings sloten. Omdat in Michel I coalitiepartners altijd tegenstrevers bleven, laten die staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken nu stoven in eigen nat. Zo zal de discussie over zijn actieplan nog even aanslepen.
Behalve N-VA kan enkel het Vlaams Belang daar veel voordeel mee doen. Verkiezingen zijn minder een strijd tussen meningen over een bepaald thema, dan een strijd om het thema waarover meningen gevraagd worden. Pas begin oktober komt de campagne op kruissnelheid, maar de voorronde is gereden.
Lokale verkiezingen, bewees onderzoek over 2012, zijn echt wel lokale verkiezingen: 60 procent van de aangehaalde redenen voor de stemkeuze verwees naar het lokale bestuursniveau. Of 40 procent niet. Ook bij lokale verkiezingen speelt de bovenlokale setting dus een rol. Er is geen stijging van de nationalisering van de lokale stemuitslag, maar niet toevallig volgen lokale uitslagen op termijn, met vertraging en wat afgetopt, de federale.
Daarom is de strijd in de nationale arena belangrijk. Daar draait het weer om N-VA. Het is geen spel voor doetjes. De voorbije jaren verzuurden de politieke omgangsvormen in kibbelkabinetten danig, geen wonder dat het in verkiezingstijden hard gaat. Al moet verhoogde zichtbaarheid van incidenten niet verward worden met hun gestage toename. Lokale verkiezingen waren altijd behoorlijk ruw en persoonlijk, vandaag wordt elke schermutseling nationaal nieuws en zo lijken we in een 'Totalen Krieg' verzeild te raken.
Digitale voorspelling
De vijandelijkheden zijn ook het gevolg van, alweer, de grote inzet. N-VA en CD&V strijden om het lokaal marktleiderschap. Bij sp.a gaat het om overleven in de grote steden, Groen moet nu bewijzen dat ze de digitale voorspelling van haar links leiderschap kan waarmaken, als het VB nu niet opveert zal het er allicht niet snel meer van komen en Open Vld moet niet enkel het aantal liberale burgemeesters in centrumsteden verdubbelen, maar vooral overeind blijven tussen al dat geweld en tegelijk haar tweede positie in de lokale besturen verdedigen.
Niet enkel de inzet, ook de versnippering is groot. En de lokale verkiezingen van 2012 waren de meest volatiele sinds 1976: in Vlaanderen koos 40 procent van de kiezers toen voor een andere partij dan in 2006. Er mag verwacht worden dat ook op 14 oktober 2018 heel wat lokale kiezers in beweging zijn. Dat moet dus wel kletteren.
Bij slimme analisten rees de voorbije week het vermoeden dat N-VA in dat gekletter wat pluimen kan verliezen door de deuken die Francken met zijn draaideurpolitiek opliep. Vooral het vrijlaten van illegalen met een strafblad en ze afzetten aan het Maximiliaanpark, zal hem achtervolgen. Het waren niet de enige haperingen. De poging van N-VA om CD&V via Koen Geens mee in het bad te trekken mislukte. Zowat elk voorstel (zoals snelrecht of het afnemen van gsm's) botste op juridische en praktische bezwaren en nuances. Geen enkel N-VA-idee haalde transitmigranten echt snel en lang van straat.
Dat die suggesties vooral als ontradend signaal moeten werken voor de transitmigranten moet hun goede bedoelingen onderlijnen, tegelijk zijn al die voorstellen ook het signaal naar de kiezer dat N-VA echt haar best doet, maar dat het systeem hen nu eenmaal hindert. Als N-VA de kiezer daarvan kan overtuigen, is het voorlopig niet zo erg dat ze op het terrein niet het grote verschil maakt. Hoewel dat de belofte was aan veel ex-VB-kiezers: N-VA roept niet aan de zijlijn, maar maakt beleid. Op 14 oktober weten we of het VB, dat al vier jaar schiet op die zwakke plek van N-VA, een bres geslagen heeft.
Dezelfde N-VA-strategie is ook elders te vinden. De uitval naar de mogelijke oprichting van een Milli Görüs-school in Genk bleek eerder een spokenjacht, het gevaar bestaat immers niet meteen terstond. Maar N-VA liet zich toch maar weer zien als ultieme verdedigingslijn. Vorige week kon Bart De Wever in een volle Terzake de N-VA-visie op migratie uiteenzetten. Een duidelijke visie, waarvan sommige eertijds gecontesteerde voorstellen nu ruim gevolgd worden. Maar ook een visie met veel creativiteit en handigheid. De Australische opvangkampen zijn niet leeg, maar zitten daarentegen vol miserie. 'Wir schaffen das' van Merkel heeft de migratiestroom niet opgewekt, die was al op gang voor haar uitspraak op 31 augustus 2015. Enzovoort. En een visie die voorlopig niet meteen uitvoerbaar is.
Maar wie denkt dat kiezers vooral met factchecks of acute uitvoerbaarheid verleid kunnen worden, moet terug naar school. Het verhaal is minstens zo belangrijk. Politiek is, in tegenstelling tot politicologie, geen master of science. Wel een mastership of arts. En 14 oktober is een formidabele exhibitie.