Corbyn “kan het land uit de Brexitcrisis loodsen”, maar hij wil niet

Dat de Brexit in een totale impasse is beland, is in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van de Britse premier, Theresa May. Maar ook oppositieleider Jeremy Corbyn treft schuld. Van bij het begin van de crisis heeft de socialist nooit kleur willen bekennen over de Britse uitstap uit de EU.

De radicaal linkse Corbyn is geen voorstander van het volgens hem veel te liberale beleid van de EU, maar hij voerde wel met de handrem op campagne voor het Remain-kamp. Die vaagheid kwam hem goed uit, want zijn partij was gespleten over de EU-kwestie. In de afdelingen in het verpauperde noorden van Engeland en bij een deel van de vakbonden was de afkeer voor de EU reëel. Zij hadden veel kiezers zien overlopen naar het eurosceptische Ukip van Nigel Farage. In het zuiden van het land – inclusief Londen – zijn de Labour-kiezers dan weer altijd pro-Europa geweest. Door vaag te blijven kon Corbyn beide vleugels koest houden.

Maar de keerzijde was dat hij zijn kiezers nooit heeft aangezet om tegen de Brexit te stemmen. Als hij zich toen met volle kracht tegen de Brexit had gekeerd, had hij waarschijnlijk meer kiezers gemobiliseerd om naar de stembus te gaan en was het Brexit-dubbeltje misschien op de andere kant gevallen. Dat Corbyn kiezers kan mobiliseren, bewees hij een jaar later toen May vervroegde verkiezingen uitriep. Een ontketende Corbyn roerde zich en jongeren stemden opnieuw massaal Labour.

Vervroegde verkiezingen

Ook na het referendum verdween de vaagheid niet. Labour stelde meteen dat de wil van het volk gerespecteerd moest worden en dat de Brexit moest doorgaan. Maar welk soort Brexit wilde Labour? De partij legde aanvankelijk voorstellen op tafel die het best omschreven worden als ‘have your cake and eat it’. Zo wilde ze alle voordelen van de douane-unie en de interne markt behouden, maar wilde ze ook een ‘eerlijker’ grens- en migratiebeleid. Lees: het vrije verkeer van werknemers moest maar eens aan banden worden gelegd. Dat zou aan de Europese onderhandelingstafel nooit stand hebben gehouden. Ondertussen pleit de partij om het Verenigd Koninkrijk alvast permanent in de douane-unie te houden.

Binnen de partij schoven de geesten ondertussen op in de richting van een tweede referendum. Prominente parlementsleden zoals Yvette Cooper, Hilary Benn en Keir Starmer zagen geen goede kant aan de uitstap. Voor het economische heil van het land blijft EU-lidmaatschap de beste optie. Toen de roep om een tweede referendum aan kracht won – zelfs bij de Remainers in de Conservatieve Partij – schaarden zij zich volledig achter dat idee. Maar Jeremy Corbyn volgde niet. Hij blijft hardnekkig inzetten op een val van de regering-May en vervroegde verkiezingen, die hij hoopt te winnen. Dan kan hij zelf een nieuwe Brexit-deal met Europa onderhandelen.

Maar dat plan rammelt. In de eerste plaats is de kans klein dat zijn motie van wantrouwen tegen de regering het haalt. De Conservatieve Partij en haar gedoogpartner DUP mogen dan diep verdeeld zijn over het Brexit-plan van May, ze zijn wel verenigd in hun afkeer voor een Labour-regering met Corbyn als premier. Daarom zal de motie vanavond waarschijnlijk worden weggestemd. En er is nog een probleem: Europa zit echt niet te wachten om met Corbyn een nieuwe deal te onderhandelen. De kans is reëel dat de onderhandelingen even moeizaam zullen zijn als met May.

Koppige Corbyn

Steeds meer Labour-leden hopen daarom dat Corbyn eindelijk instemt met een tweede referendum. Ondertussen is driekwart van de partijleden daarvoor gewonnen. Als Corbyn zich daar eenduidig voor uitspreekt, zal hij wel een front kunnen vormen met de Remainers in de Conservatieve Partij.

Chris Carter, die politieke strategie doceert aan de Edinburgh Business School, zegt: ‘Als Corbyn zich eenduidig uitspreekt voor een People’s Vote, zal hij ook kiezers aanspreken die nu nog sceptisch tegenover hem staan. Hij kan dan uitgroeien tot de leider die het land uit de Brexit-crisis loodst. Zijn grote kracht is zijn authenticiteit. Als hij die nu ook gebruikt voor een tweede referendum, kan hij Westminster echt onder hoogspanning zetten.’

Maar dat wil hij dus nog niet. Integendeel, binnen de partij dreigen de spanningen weer op te lopen, precies omdat hij geen tweede referendum steunt. In de interventies die hij gisteren in het Lagerhuis deed, kwam het woord People’s Vote niet voor. Hij herhaalde opnieuw dat ‘het lidmaatschap van de EU op dit moment niet het belangrijkste onderwerp is’. “De meerderheid van onze kiezers ziet zich niet als remainer of leaver. Ze zijn bezorgd over de toekomst.”

Maar volgens Chuka Umunna, een van de prominente verdedigers van een tweede referendum binnen de partij, zal de druk toenemen om alsnog te kiezen voor een People’s Vote. Alleen vergeet ze dat Corbyn een bijzonder koppig man is.