Aantal meldingen van euthanasie na jaren omlaag

Amsterdam

Van januari tot en met september dit jaar overleden 4600 mensen door euthanasie, maakte Trouw dinsdag bekend – negen procent minder dan in dezelfde periode vorig jaar. Het lijkt ook een einde te maken aan een jarenlange trend: sinds 2003 steeg het aantal meldingen ieder jaar, van minder dan 2000 naar ruim 6500 in 2017.

Jacob Kohnstamm, voorzitter van de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie (RTE), spreekt van een ‘onverwachte ontwikkeling’. Op basis van de groeicijfers van de afgelopen jaren had de commissie verwacht dit jaar op ongeveer zevenduizend meldingen uit te komen, vertelt hij telefonisch. ‘Voordat deze cijfers bekend werden, kondigde de minister (van Volksgezondheid, red.) al een onderzoek aan naar de groei van het aantal meldingen. Ik verwacht dat er nu ook gekeken gaat worden naar de fluctuaties in het aantal meldingen.’

Wat betreft oorzaken voor de daling is het nog koffiedik kijken, zegt Kohnstamm. De griepepidemie die eind 2017 begon en tot midden april duurde, kan een mogelijke oorzaak zijn. In die periode lag het aantal sterfgevallen erg hoog; bijna 3500 meer dan in dezelfde periode vorig jaar, blijkt uit cijfers van het CBS. Het is mogelijk dat een deel van de overleden patiënten anders in aanmerking zou zijn gekomen voor euthanasie.

strafrechtelijk onderzoek

Daarnaast zijn er volgens Kohnstamm mensen die een verklaring zoeken in het strafrechtelijk vooronderzoek van het Openbaar Ministerie (OM) naar vijf ‘onzorgvuldige’ euthanasiegevallen en de betrokken artsen. Het onderzoek zou andere artsen die met euthanasieverzoeken te maken krijgen, kunnen afschrikken.

Dat lijkt Kohnstamm echter erg onwaarschijnlijk. ‘Zo’n tachtig procent van de euthanasiegevallen vindt plaats bij de huisarts, die de patiënt goed kent. Wanneer een patiënt er vrijwillig om vraagt en de arts concludeert dat er sprake is van ondraaglijk en uitzichtloos lijden, laat hij dat lijden echt niet voortduren uit angst voor een strafrechtelijk onderzoek.’

Ook weerspreekt hij de conclusie van Bert Keizer, arts bij de Levenseindekliniek, die in Trouw opmerkte dat de toetsingscommissies lastiger worden onder druk van het OM.

‘Jaarlijks bestempelen wij slechts acht tot twaalf euthanasiemeldingen als onzorgvuldig, uit een totaal van 6600’, zegt Kohnstamm. Bovendien klopt het volgens hem niet dat artsen bij elke euthanasie bij een demente of psychiatrische patiënt tekst en uitleg moeten geven. ‘Dat is alleen standaard bij vergevorderde demente patiënten met wie geen communicatie meer mogelijk is en waar de euthanasie plaatsvindt op basis van een geschreven wilsverklaring. Dat ging in 2017 en 2016 maar om drie gevallen.’ Kohnstamm verwacht dat de afname incidenteel is en dat twee elementen ervoor zullen zorgen dat het aantal meldingen de komende jaren juist weer gaat stijgen: het grote aantal beginnend demente patiënten en de ouder wordende babyboomers. ‘Die generatie is zelfbewuster dan de generaties daarvoor en zal bij uitzichtloos lijden waarschijnlijk makkelijker om euthanasie vragen.’ <