President Raisi, de hardliner die werd gezien als mogelijke opvolger van ayatollah Khamenei

Ebrahim Raisi (63) was sinds 2021 president van Iran. Hij stond bekend als een vertrouweling van ayatollah Ali Khamenei, die als geestelijke leider de echte macht heeft in Iran. 

De macht van de president is relatief beperkt. Hij voert samen met de regering het dagelijkse beleid, maar het is de hoogste geestelijke leider die de grote lijnen uitzet.

Raisi werd gezien als een protegé van Khamenei, en nogal wat analisten zagen in hem een opvolger voor de 85-jarige geestelijke leider.

Khamenei steunde Raisi tijdens de presidentsverkiezingen van 2021. Na een stembusgang met weinig concurrenten volgde die Hassan Rouhani op, tegen wie hij het in 2017 nog onsuccesvol had opgenomen als presidentskandidaat.

Terwijl Rouhani werd gezien als eerder gematigd, stond Raisi bekend als een hardliner. Hij was een oudgediende van het Iraanse regime. Vóór hij president werd, stond Raisi lang aan het hoofd van de justitie.

Hij was berucht door zijn rol bij massale executies van politieke gevangenen in 1988, aan het einde van de oorlog tussen Iran en Irak. Duizenden mensen, vooral leden van de oppositiepartij Iraanse Volksmoedjahedien, werden zonder proces geëxecuteerd.

Ook daarna bleef hij erg repressief optreden. Onder zijn presidentschap werd het massale straatprotest in de nasleep van de dood van de jonge vrouw Mahsa Amini hard onderdrukt. 500 veelal jonge mensen kwamen om het leven en 22.000 demonstranten werden vastgehouden.

Toch kwam Raisi sterker uit de parlementsverkiezingen van maart en mei van dit jaar, de eerste stembusgang sinds de massaprotesten. De conservatieven en ultraconservatieven konden hun greep op het parlement vergroten. De president noemde het "een nieuwe historische nederlaag voor de vijanden van Iran na de rellen" van 2022.

De voorbije jaren heeft Iran zijn invloed uitgebreid in het Midden-Oosten. Tijdens het presidentschap van Raisi was het land niet uit de actualiteit weg te branden.

Iran bewapende Rusland mee in de oorlog tegen Oekraïne en is door zijn steun aan Hamas betrokken bij de oorlog in Gaza. Vorige maand opende Iran een tegenaanval op Israël, nadat Israël het Iraanse consulaat in Syrië had beschoten. Iran bewapent ook de militante sjiitische groepering Hezbollah in Libanon en de Houthi-rebellen in Jemen.

Onder Raisi verslechterden de Iraanse relaties met het Westen, dat bezorgd zegt te zijn over het nucleaire programma van Teheran. Onderhandelingen om een nucleaire deal met onder andere de Verenigde Staten nieuw leven in te blazen, belandden in een impasse.